CHỌN NGÀNH HỌC TRƯỚC HAY CHỌN TRƯỜNG HỌC TRƯỚC?

Bấy lâu nay, công tác hướng nghiệp của nước ta có nhiều chuyển biến theo hướng tích cực vì ngành giáo dục nói riêng và cả xã hội nói chung nhận ra được tầm quan trọng của việc này. Trước đây, người học thường chọn trường học theo danh tiếng, theo cự ly, theo kinh tế rồi xem trường đó có ngành nào và chọn. Thật sự thì các trường thường có rất nhiều nhóm ngành, rất nhiều ngành đào tạo nhưng mỗi trường cũng thường có những nhóm ngành hay ngành chủ lực, có năng lực đào tạo tốt và cung cấp nhân lực có chất lượng, tạo được uy tín riêng.
 
Từ các trường trung học cơ sở đến các trường trung học phổ thông vào dịp cuối học kỳ II đều tổ chức các buổi tư vấn hướng nghiệp cho học sinh cuối cấp (lớp 9 và lớp 12). Ban tư vấn là những chuyên gia đến từ các trung tâm, viện nghiên cứu nguồn nhân lực của nhà nước hay tư nhân, cũng có thể là các thầy cô giáo có chuyên tâm nghiên cứu về nguồn lao động. Trong những dịp ấy, các trường trung cấp, cao đẳng và đại học cũng kết hợp đến để tự giới thiệu và thực hiện công tác tư vấn tuyển sinh.
 
Theo ông Trần Anh Tuấn, Phó chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM, hướng nghiệp trong các trường THPT và THCS là nhằm mục đích hướng dẫn học sinh chọn nghề phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội, đồng thời phù hợp với thể lực và năng khiếu của cá nhân. Đây là khâu quan trọng nhất nhằm tạo ra sự cân đối nguồn nhân lực giữa các ngành. Công tác này chính là giúp học sinh chọn ngành học, là nghề trong tương lai.

Tuy nhiên, ông Tuấn đánh giá chất lượng hoạt động hướng nghiệp tại các trường trung học hiện chưa đồng bộ, có nơi làm tốt nhưng cũng có nơi chưa tốt. Nguyên nhân chính là các trường không có lực lượng chuyên trách về tư vấn hướng nghiệp, chủ yếu là do giáo viên chủ nhiệm kiêm nhiệm. Công việc hướng nghiệp chọn ngành được thực hiện muộn thường vào cuối học kỳ II. Nên tổ chức thường xuyên, liên tục để học sinh có nhận thức tốt từ khi chưa vào năm cuối cấp.

Là người thực hiện trực tiếp công việc tư vấn hướng nghiệp, tư vấn tuyển sinh nhiều năm ở các trường cấp 2, cấp 3 trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh, Thầy Nguyễn Quốc Thệ - Hiệu trưởng Trường Trung cấp Y Dược Vạn Hạnh chia sẻ: “Việc chính của tôi là tư vấn tuyển sinh cho nhà trường nhưng tôi tư vấn tuyển sinh rất ít. Tôi chỉ tập trung tư vấn hướng nghiệp cho học sinh và cho phụ huynh. Tôi luôn nhắc việc chọn ngành là bước 1. Bước này quan trọng vô cùng với cả tương lai của con em. Chọn ngành thì phải xem xét mối quan hệ tổng hòa giữa năng lực, sở thích và nhu cầu xã hội hay truyền thống gia đình, . . . Bước 2 mới chọn trường. Chúng ta phải xem trường nào có ngành phù hợp với việc lựa chọn, không phải lựa trường to, trường đẹp, trường danh tiếng là chính xác”.

Thầy Thệ nói thêm: “Tôi luôn giải thích rõ cho học sinh và phụ huynh về hai chữ phù hợp khi chọn ngành và khi chọn trường. Ai cũng thường ham thích những ngành hot, những trường lớn, nổi tiếng. Tuy nhiên, học sinh và phụ huynh cần chú ý ba phù hợp sau: Phù hợp về năng lực bản thân (năng lực học hành, năng lực tư duy, sở thích, sức khỏe, giới tính); Phù hợp về năng lực kinh tế, văn hóa gia đình (đủ năng lực tài chính học hành không, truyền thống gia đình như thế nào); Phù hợp về nhu cầu xã hội (dự báo trong 5 – 10 năm tới, những ngành nghề nào có nhu cầu nhân lực lớn, có thu nhập cao, ổn định)”.
 
Theo như hai chuyên gia thì chọn ngành học là thực hiện trước, sau đó mới chọn trường. Điều này, ở những nền giáo dục tiên tiến, người ta đã thực hiện hàng chục năm nay. Chọn đúng ngành trước rồi sáng suốt chọn đúng trường sau sẽ quyết định tương lai của con em chúng ta. Chọn đúng hai điều trên, con em chúng ta và bản thân chúng ta chắc chắn sẽ hạnh phúc.
 
Công tác tư vấn hướng nghiệp ở khắp cả nước đang vào giai đoạn nước rút. Hàng triệu học sinh đang nhận thông tin để quyết định tương lai. Rất mong trong thời điểm quan trọng chọn ngành, chọn trường của năm học 2023 này, học sinh và phụ huynh sẽ có những lựa chọn đúng đắn và phụ hợp.
 
Đồng quan điểm trên, Tiến sĩ – Nhà báo Hồ Minh Sơn – Chủ tịch HĐQL Viện IRLIE, Viện trưởng Viện IMRIC, Giám đốc Trung tâm TTLCC (thuộc Viện IRLIE), TC Nhiếp ảnh và Đời sống cho rằng, cần tăng cường liên kết với các trường đại học, cao đẳng, trung tâm dạy nghề, các doanh nghiệp...để các em học sinh được gặp gỡ, giao lưu với các chuyên gia, nhà quản lý, bộ phận làm công tác tuyển sinh tư vấn, giới thiệu cơ cấu, tốc độ phát triển ngành nghề trong xã hội hiện nay và tương lai để học sinh hiểu và lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực bản thân cũng như yêu cầu xã hội. Rừ đó, khi được thực hiện bài bản, hoạt động hướng nghiệp cho học sinh phổ thông sẽ hiệu quả hơn. Các em sẽ lựa chọn được nghề nghiệp phù hợp, bước vào thị trường lao động hoặc chọn các trường đại học, cao đẳng để theo học, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho xã hội. Đặc biệt, các em sẽ tự chọn cho mình chọn ngành học trước hay trường học trước…