Startup trang trại thẳng đứng gục ngã trong cơn suy sụp của ngành công nghệ

Vào mùa thu năm ngoái, Fifth Season, một startup canh tác thẳng đứng, có trụ sở tại thành phố Pittsburgh, bang Pennsylvania (Mỹ) thông báo với các nhân viên rằng công ty sẽ ngừng hoạt động. Công ty này đã huy động được 35 triệu đô la từ nhiều nhà đầu tư nhưng buộc phải dừng cuộc chơi vì chi phí vận hành các trang trại thẳng đứng quá lớn nhưng không tìm được thêm vốn. Đến đầu tháng 11-2022, startup canh tác thẳng đứng Glowfarms (Hà Lan) cũng cho biết dừng tất cả các hoạt đông do không huy động được thêm vốn.

Indoor Urban Farming, một startup canh tác thẳng đứng khác, có trụ sở tại Berlin (Đức), từng được định giá hơn 1 tỉ đô la, đã sa thải khoảng 500 nhân viên hồi tháng 11. Và trong năm 2022, startup trồng rau thẳng đứng trong nhà kính AppHarvest của Mỹ chứng kiến giá cổ phiếu giảm hơn 90% so với mức giá cao nhất trong năm. Sau khi thừa nhận với các nhà đầu tư rằng công ty đang thiếu tiền, AppHarvest gần đây đã bán một trong những trang trại của mình và có kế hoạch cho thuê lại nó.

Arama Kukutai, Giám đốc điều hành của startup trang trại thẳng đứng Plenty Unlimited ở bang California, nói: “Chúng tôi thấu hiểu tình cảnh hiện nay của bất kỳ startup nào trong lĩnh vực của chúng tôi”. Plenty đã huy động được gần 1 tỉ đô la từ các nhà đầu tư bao gồm Tập đoàn bán lẻ Walmart và Quỹ Tầm nhìn của Tập đoàn SoftBank (Nhật Bản). Công ty hứa hẹn sẽ xây dựng những trang trại thẳng đứng trong nhà lớn nhất thếgiới. Nhưng giờ đây Kukutai thừa nhận khởi nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này rất tốn kém đồng thời vận hành công nghệ nông nghiệp phức tạp, vì vậy, rất khó để đảm bảo mỗi trang trại đều có lãi. Plenty sẽmở một trang trại quy mô thương mại đầu tiên ở Compton, bang California vào năm 2023, gần 10 năm sau khi thành lập.

“Chúng ta sẽ chứng kiến nhiều công ty canh tác thẳng đứng không trụ lại nổi trong năm 2023”, Kukutai cảnh báo.

Theo Công ty đầu tư vốn mạo hiểm AgFunder, các công ty nông nghiệp kiểu mới đã huy động được hơn 2,2 tỉ đô la trong năm 2021. Trong số đó, các startup canh tác thẳng đứng và trồng rau theo kiểu nhà kính thu hút được nhiều sự chú ý nhất.

Các trang trại thẳng đứng xếp các loại cây trồng theo từng tầng, từng lớp chồng lên nhau như trong hàng hóa xếp trong nhà kho. Chúng được trang bị hệ thống chiếu sáng và tưới tiêu, thường có gắn các cảm biến để theo dõi sức khỏe của cây trồng và điều chỉnh lượng nước tưới. Triển vọng hấp dẫn của các hệ thống này là khi biến đổi khí hậu gây ra thời tiết khắc nghiệt, các trang trại thẳng đứng trong nhà sẽ cung cấp một giải pháp bền vững hơn và tiết kiệm không gian hơn để cung cấp thực phẩm cho dân số thế giới ngày càng tăng.

Không phải mọi startup trang trại thẳng đứng đều nguy ngập. Một số công ty lớn nhất trong lĩnh vực canh tác trong nhà đã thu hút được các khoản đầu tư lớn trong năm 2022, bao gồm Plenty, huy động được 400 triệu đô la hồi tháng 1 và Soli Organic kêu gọi được 125 triệu đô la hồi tháng 10. Nhưng sự suy sụp nhanh chóng của các công ty nhỏ hơn có thể báo hiệu những cơn rung chuyển lớn hơn trong thời gian sắp tới.

Hans Tung, đối tác quản lý tại Công ty đầu tư vốn mạo hiểm GGV Capital, cho biết thách thức của các startup canh tác trong nhà là họ phải chứng tỏ năng lực vượt trội không chỉ về phần mềm mà còn về robot, khoa học nông nghiệp và thiết kế trang trại.

“Đó không phải là một lĩnh vực dễ thâm nhập thành công. Chỉ những kẻ mạnh nhất mới có khả năng sống sót, và sẽ không có nhiều người tay chơi giỏi như vậy”, anh nói.

Trong năm qua, Indoor Urban Farming đã phải vật lộn với giá năng lượng tăng cao ở châu Âu. Công ty này cho biết đang tiến hành một sự thay đổi chiến lược quan trọng để đạt được lợi nhuận sau khi một nửa nhân viên của công ty bị sa thải. Hồi đầu năm 2022, AppHarvest rơi vào tình trạng cạn kiệt tiền nghiêm trọng. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng dòng tiền đã được ngăn chặn sau khi công ty nhận được một một khoản vay và thực hiện thỏa thuận bán một nông trại cho cho một nhà phân phối nông sản.

Fifth Season, từng đề cập đến viễn cảnh trồng rau xà lách “trong một ngôi nhà hạnh phúc, được vận hành bởi robot và công nghệ trí tuệ nhân tạo tiên tiến,” không trả lời các yêu bình luận sau khi thông báo sẽngừng hoạt động.

Theo Henry Gordon-Smith, người sáng lập và là Giám đốc điều hành của Agritecture, một công ty tư vấn công nghệ trang trại, chi phí vận hành một trang trại trong nhà, nơi mọi thứ cần phải kiểm soát, từ ánh sáng cho đến nhiệt độ của từng giọt nước, lên đến 300 đô la/ foot vuông (0,09 mét vuông) mỗi năm. Con số đó cao gấp bội lần so với chi phí chỉ một vài đô la /foot vuông ở một trang trại ngoài trời thông thường.

Theo Gordon-Smith, điều đó khiến các startup nông nghiệp trong nhà dễ bị tổn thương khi môi trường huy động vốn gặp khó khăn. Nếu một startup trang trại thẳng đứng không thể đạt được quy mô đủ lớn để cho thấy nó có thể tồn tại và bán sản phẩm, thì nó có thể không được rót vốn để tiếp tục hoạt động.

Irving Fain, Giám đốc điều hành của Bowery Farming, một startup canh tác thẳng đứng đã huy động được gần 500 triệu đô la vốn cổ phần từ một danh sách các nhà đầu tư nổi tiếng bao gồm nam danh ca Justin Timberlake và quỹ mạo hiểm GV của Tập đoàn công nghệ Alphabet, nói: “Chúng tôi là một doanh nghiệp luôn cần vốn”.

Bowery Farming, có trụ sở tại New York này, là một trong những công ty lớn nhất trong lĩnh vực này và đang bán rau xanh cho hơn 1.400 nhà bán lẻ.

Gordon-Smith dự đoán rằng cơn đình trệ kinh tế sẽ đưa các startup trang trại thẳng đứng ‘trở về mặt đất’ , đặc biệt là những công ty xem nông nghiệp trong nhà là câu trả lời cho cuộc khủng hoảng khí hậu.

Dù vậy, ông cho rằng các startup trong lĩnh vực này có thể giúp mọi người tiếp cận nhiều hơn với thực phẩm lành mạnh, ngay cả khi họ không giải quyết được nạn đói trên thế giới bằng các loại rau xanh đắt tiền và ít calo.