Có thể thấy, việc trợ giúp pháp lý là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước dành cho những người không có khả năng sử dụng dịch vụ pháp lý có thu phí, theo đó người nghèo, người yếu thế trong xã hội được sử dụng dịch vụ pháp lý miễn phí khi có vướng mắc, tranh chấp pháp luật.
Trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Cụ thể, vào sáng ngày 16/10/2025, tại số 414, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Thuận, TP.HCM. Viện IMRIC phối hợp Viện IRLIE giao Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) tổ chức buổi tham vấn, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến. Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Như vậy, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương, Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn; Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trong suốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, Viện trưởng Viện IMRIC, Gs.Ts. Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) phân tích tình huống pháp lý liên quan vụ DJ ‘Ngân 98’ bị bắt – Shark Bình cụ thể như sau:
Trường hợp thứ nhất: Tình huống pháp lý liên quan vụ DJ ‘Ngân 98’
Liên quan đến vụ việc Võ Thị Ngọc Ngân (thường gọi “Ngân 98”) bị khỏi tố mới đây, điều tra về tội “sản xuất, buôn bán hang gỉa là thực phẩm”, Thành viên CLB DN IMRIC – IRLIE nêu câu hỏi: Khung hình phạt như thế nào?
Qua theo dõi các cơ quan báo chí đưa tin, vào ngày 12/10/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra – Phòng Cảnh sát Kinh tế, Công an TP.HCM đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành lệnh bắt tạm giam đối với Võ Thị Ngọc Ngân (thường gọi “Ngân 98”) – người điều hành thương hiệu ZuBu Shop – để điều tra về tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm theo Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017.
Theo kết quả điều tra ban đầu, dù không đứng tên pháp nhân doanh nghiệp, nhưng Ngân được xác định là người điều hành thực tế, chỉ đạo sản xuất, quảng cáo, phân phối và thu lợi bất chính từ các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khoẻ (TPBVSK) giả, chủ yếu là các dòng sản phẩm Super Detox X3, X7, X1000 và “viên rau củ Collagen” – được quảng cáo là giúp giảm cân, làm đẹp, thanh lọc cơ thể.
Theo đó, hoạt động kinh doanh của thương hiệu ZuBu Shop được che giấu dưới hình thức “hàng tặng kèm”, “quà khuyến mãi” nhằm né tránh kiểm soát của cơ quan quản lý, nhưng thực tế lại bán trọn bộ sản phẩm cho người tiêu dùng qua mạng xã hội và hệ thống đại lý. Dòng tiền được chuyển qua nhiều tài khoản cá nhân nhằm che giấu doanh thu thực tế, với tổng số tiền lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Tại Điều 193 Bộ luật Hình sự. Theo Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), người nào sản xuất hoặc buôn bán hàng giả là thực phẩm, đồ uống, phụ gia thực phẩm có thể bị phạt tù từ 02 năm đến tù chung thân, tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả…
Cụ thể, nếu thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại cho sức khỏe, tính mạng người tiêu dùng, khung hình phạt có thể từ 07 năm đến 15 năm tù; Nếu gây chết người, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng hoặc thu lợi bất chính từ 1 tỷ đồng trở lên, người phạm tội có thể bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung than; Mặt khác, còn có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đến 1 tỷ đồng, tịch thu toàn bộ tang vật, phương tiện, cấm hành nghề hoặc quản lý doanh nghiệp từ 1 đến 5 năm.
Dưới góc độ pháp lý, đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả: Các sản phẩm của ZuBu Shop được “gia công” tại một số cơ sở ở Hà Nội nhưng không có hồ sơ công bố hợp quy, không được cấp phép lưu hành, đồng thời gắn nhãn mác thương hiệu khác để tạo niềm tin cho khách hàng. Đây là hành vi giả mạo chất lượng, nguồn gốc hàng hóa, đủ yếu tố cấu thành “hàng giả” căn cứ theo quy định ở Điều 3 Nghị định 98/2020/NĐ-CP và Điều 193 BLHS.
Căn cứ Thông tư 24/2019/TT-BYT và Phụ lục II Nghị định 15/2018/NĐ-CP, hai hoạt chất sibutramin và phenolphthalein đều bị cấm tuyệt đối trong thực phẩm, TPBVSK. Việc cố ý sử dụng hai chất này là hành vi có chủ đích, thể hiện sự lợi dụng sức khỏe người tiêu dùng để trục lợi, đồng thời tạo hậu quả tiềm tàng nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng.
Tại Điều 43 Luật An toàn thực phẩm 2010 và Điều 8 Luật Quảng cáo 2012, hành vi quảng cáo thực phẩm có công dụng như thuốc, sai lệch công dụng, không có giấy xác nhận nội dung quảng cáo là vi phạm pháp luật. Việc Ngân 98 trực tiếp xuất hiện trong các clip quảng cáo, livestream, trả lời phỏng vấn… sẽ khiến hành vi bị xem là cố ý tổ chức quảng cáo trái phép, là tình tiết tăng nặng.
Tại Điều 17 và Điều 58 Bộ luật này, trách nhiệm hình sự của người điều hành: Tuy không đứng tên trên giấy phép kinh doanh, nhưng nếu có chứng cứ chứng minh Ngân là người chỉ đạo, quyết định tài chính, ký kết hợp đồng và hưởng lợi, thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự với vai trò chủ mưu hoặc người thực hành chính….
Căn cứ Điều 193 – doanh thu hàng trăm tỷ đồng, sản phẩm chứa chất cấm, và hậu quả tiềm ẩn nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng – có cơ sở để nhận định vụ án này sẽ thuộc khung hình phạt cao nhất có thể đến tù chung thân nếu xác định yếu tố “thu lợi bất chính đặc biệt lớn” và “gây nguy hiểm cho tính mạng, sức khỏe nhiều người…”
Trường huống thứ hai: Tình huống pháp lý liên quan vụ án Shark Bình
Qua theo dõi báo chí, Shark Bình cùng các cổ đông sáng lập đã “rút tiền từ 30.000 ví của các nhà đầu tư, chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn”. Thành viên CLB DN IMRIC – IRLIE nêu câu hỏi: Hành vi của Shark Bình có phải là tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản hay không?
Qua đó, cơ quan điều tra bước đầu xác định các đối tượng đã sử dụng nhiều thủ đoạn gian dối, đưa ra các thông tin sai sự thật về dự án tiền ảo Antex, phát hành các token để huy động vốn của dự án này để hơn 30 nghìn nhà đầu tư góp tiền với số tiền 117 tỷ đồng.
Dự án tiền ảo Antex chỉ là phương thức, thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bản chất ở đây không phải chiếm đoạt tiền điện tử mà là tiền các nhà đầu tư đã bỏ ra để mua tiền điện tử. Đây không phải là một phi vụ đầu tư, một dự án đầu tư, các đối tượng cũng không có ý định đầu tư mà đây chỉ là phương thức huy động vốn trái phép để chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư.
Tại Điều 174 Bộ luật Hình sự – bị can Nguyễn Hòa Bình và 9 đồng phạm khác bị khởi tố về các tội danh là Tội lừa đảo chiếm đoạt tài (với số tiền chiếm đoạt được xác định là đặc biệt lớn, tới hàng trăm tỷ đồng) và tại Điều 221 BLHS – tội vi phạm về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng.
Căn cứ vào khoản 4 Điều 174 Bộ luật Hình sự là phạt tù từ 12 năm đến 20 hoặc tù chung thân. Với tội vi phạm về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng mà thiệt hại được xác định từ 1.000.000.000 đồng trở lên, người phạm tội cũng phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội danh này là phạt tù từ 10 năm đến 20 năm tù. Trong trường hợp bị kết tội về nhiều tội danh thì tòa án sẽ tổng hợp hình phạt theo nguyên tắc nếu hình phạt cao nhất là tù chung thân thì hình phạt chung cho nhiều tội sẽ là tù chung thân.
Số tiền đặc biệt lớn là ngôn ngữ phổ biến trong tố tụng hình sự. Tuy nhiên, ngôn ngữ pháp lý không có khái niệm số tiền đặc biệt lớn. Về pháp lý chỉ chia làm 4 loại tội phạm là tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Hậu quả cũng được xác định là hậu quả lớn, rất lớn và đặc biệt lớn. Trong vụ án này, kết quả điều tra xác minh, tài sản mà cơ quan điều tra đã thu giữ, phong tỏa lên đến 900 tỷ đồng. Số tài sản này là đặc biệt lớn, tương xứng với tội đặc biệt nghiêm trọng.
Phân tích dưới góc độ pháp lý, đây là vật chứng của vụ án hình sự, là những tài sản có liên quan đến tội phạm hoặc do phạm tội mà có, ngoài ra cũng có thể là tài sản hợp pháp của các bị can. Việc xử lý tài sản này sẽ được thực hiện theo nguyên tắc về xử lý vật chứng trong tố tụng hình sự.
Trong đó, theo thông tin từ phía cơ quan điều tra, đến nay các bị can đã tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả với số tiền hơn 3,4 tỷ đồng. Có thể, số lượng bị hại chưa được xác định là bao nhiêu người, chưa xác định được giá trị thiệt hại thực tế của các bị hại là bao nhiêu nên cơ quan tiến hành tố tụng sẽ tạm giữ số tiền này để giải quyết theo quy định của pháp luật.
Cùng với đó, trong quá trình giải quyết vụ án nếu bị can, những người liên quan hoặc người thân của các bị can tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả, tự trao trả tiền, tài sản cho những người bị hại, cơ quan tiến hành tố tụng cũng có thể ghi nhận nếu thỏa thuận không trái pháp luật đạo đức xã hội. Trong trường hợp người phạm tội, người liên quan và người thân của họ không tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả thay thì việc những người bị hại, nguyên đơn dân sự sẽ được nhận lại tiền tài sản của mình khi bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, trong giai đoạn thi hành án theo trình tự thủ tục luật định.
Song song với đó, cơ quan điều tra hiện đang kêu gọi những người bị hại, những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan cung cấp các thông tin tài liệu và liên hệ với cơ quan điều tra để làm rõ tình tiết của vụ án, đưa ra yêu cầu, đề nghị để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Việc cơ quan tổ chức cá nhân hợp tác với cơ quan điều tra, cung cấp thông tin tài liệu sẽ giúp cho vụ án được giải quyết nhanh chóng, đảm bảo đến mức tối đa nhất quyền lợi của các tổ chức cá nhân theo quy định của pháp luật.
CTV TVPL Bùi Văn Hải (Trung tâm TTLCC) – CTV TVPL Trần Ngọc Danh (Trung tâm TVPLMS)
