Trong quá trình hoạt động, ngoài công tác chuyên môn, Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE) phối hợp Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC); Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam; Tạp chí Văn hiến Việt Nam luôn xác định công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần tập thực hiện, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục phát luật, phát huy vai trò, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật. Qua đó, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) ngày càng đi vào chiều sâu, trọng tâm, thống nhất, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Cụ thể, vào sáng ngày 16/08/2025, tại B-TT10-01, Khu nhà ở Ngân Hà Vạn Phúc, phường Hà Đông, Thành phố Hà Nội – Viện IMRIC; Viện IRLIE và TC DN&TTVN giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) tổ chức buổi PBGDPL cho độc giả, các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) và Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) bằng hình thức trực tuyến và trực tiếp…
Với đội ngũ luật gia, luật sư, các báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật là lực lượng nòng cốt đi đầu, đưa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với mọi tầng lớp Nhân dân, nên đội ngũ này thường xuyên được rà soát, củng cố, kiện toàn và hoạt động phát huy hiệu quả. Theo đó, các luật gia, luật sư, các báo cáo viên pháp luật công tác ở nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau, có trình độ từ cử nhân trở lên, nhiều người trong số đó là thạc sỹ, tiến sỹ, chuyên gia có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực pháp luật; báo cáo viên pháp luật thường xuyên được bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng phổ biến pháp luật, kỹ năng biên soạn tài liệu, kỹ năng nói chuyện trước công chúng…nhờ đó hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật được thực hiện bài bản, khoa học, hiệu quả hơn.
Đồng thời, việc xây dựng, nhân rộng các mô hình điểm, có hiệu quả về PBGDPL được các cơ quan, đơn vị, địa phương quan tâm nghiên cứu thực hiện, lựa chọn những cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả trong công tác PBGDPL để thực hiện nhân rộng thực hiện, tổ chức biên tập và đăng tải chương trình sách nói pháp luật trên các trang mạng xã hội, trang tin điện tử trực thuộc như: www.bestlife.net.vn; www.huongnghiepthitruong.vn; www.chinhsachphapluat.vn; www.thamvanphapluat.vn; www.tuvanphapluatvietnam.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn; www.nghiencuupldautu.vn; www.phattrienspcongnghe.vn và trên hai đặc san, Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam (in), góp phần tuyên truyền đến với các cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong đó có các Trường đặc biệt dành cho những người yếu thế;…
Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đã được các cơ quan, đơn vị, địa phương quan tâm, tập trung đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả, phát huy được vai trò, tầm quan trọng của công nghệ thông tin vào công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong tình hình mới. Cạnh đó, góp phần triển khai nhanh chóng, chính xác, kịp thời các chủ trương, chính sách hỗ trợ của Đảng và pháp luật Nhà nước đến toàn thể Nhân dân và doanh nghiệp.
Tại đây, TS. Hồ Minh Sơn đã phân tích yếu tố pháp lý liên quan vụ án gà lôi trắng cụ thể như sau:Ngày 08/08/2025 mới đây, HĐXX TAND khu vực 5 (Hưng Yên) tuyên án sơ thẩm, phạt anh Thái Khắc Thành 6 năm tù và phạt bổ sung 30 triệu đồng về tội ‘Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm’ theo khoản điểm b, khoản 2, khoản 4, Điều 244 Bộ luật Hình sự…
Qua theo dõi các cơ quan báo chí đưa tin, vụ án gà lôi trắng có nội dung, anh Thái Khắc Thành (45 tuổi, quê Nghệ An) từ năm 2022 biết gà lôi trắng là loài quý hiếm nên đã lên mạng xã hội mua 1 con trống 4,5 triệu đồng của 1 người không quen ở Thành phố Cần Thơ. Sau đó đổi 1 con chim chích chòe lửa lấy 2 con mái lôi trắng của 1 người ở Nghệ An, nuôi chung và không đăng ký với cơ quan chức năng. Sau đó, vào năm 2024, các con gà mái sinh được 13 trứng, nở ra 10 gà lôi trắng con. Vào tháng 03/2025, anh Thành rao bán 10 con gà con qua mạng (giá 500.000 đồng/con), nhận 2 triệu đồng tiền cọc, rồi thuê xe vận chuyển cho người mua. Ngày 02/04/2025, khi giao gà tại Hưng Yên (tỉnh Thái Bình cũ), anh Thành bị cơ quan điều tra phát hiện và bắt giữ. Khi tiến hành khám xét tại nhà anh Thành, cơ quan điều tra thu giữ thêm 3 con gà lôi trắng…
TS. Hồ Minh Sơn cho biết trước đây, gà lôi trắng thuộc phụ lục 1 – nhóm IB, Nghị định số 84/2021 và sau này thuộc nhóm IIB theo Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (cơ sở để xét xử chính xác tội danh đối với anh Thành). Có thể, phải được quy định thẳng trong luật vì nó có ý nghĩa pháp lý rất quan trọng nhưng lại được quy định trong các văn bản dưới luật. Trong đó, cần thiết chỉ ban hành những luật thực sự cần thiết, cái gì quan trọng phải được quy định trong luật chứ không phải quy định trong các văn bản dưới luật như Nghị định, Thông tư. Cạnh đó, có thể cần cổ vũ cho người dân tự do làm những việc mà pháp luật không cấm. Chỉ cấm những gì thực sự đáng cấm…
Theo TS. Hồ Minh Sơn, khi Hội đồng xét xử phúc thẩm tới đây mà hủy án sơ thẩm để điều tra lại, nếu quá trình điều tra xác định hành vi của anh Thái Khắc Thành không cấu thành tội phạm, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ xem xét đình chỉ vụ án theo quy định. Qua tham chiếu Thông tư 27/2025 có hiệu lực từ 1/7/2025, thì gà lôi trắng (Lophura nycthemera) không còn thuộc nhóm IB (nghiêm cấm khai thác, sử dụng) như thời điểm khởi tố điều tra, truy tố, mà đã được chuyển sang nhóm IIB (hạn chế khai thác, sử dụng). Việc cấp sơ thẩm tuyên phạt anh Thành 6 năm tù giam về tội’ Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm’ theo điều 244 Bộ luật Hình sự có thể vẫn chưa phù hợp với quy định của pháp luật bởi có sự thay đổi của chính sách, pháp luật. Hành vi của anh Thành có dấu hiệu của tội ‘Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã’ căn cứ theo điều 234 Bộ luật Hình sự. Do đó, ngày 12/8, Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên đã đề nghị và Viện trưởng Viện KSND tỉnh Hưng Yên kháng nghị toàn bộ bản án sơ thẩm của TAND khu vực 5, theo hướng đề nghị hủy bản án để điều tra lại.Theo đó, cũng được thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú. Đồng thời, ngày 14/8, anh Thái Khắc Thành cũng có đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.
Theo TS. Hồ Minh Sơn phân tích thêm, nếu hành vi của anh Thành cấu thành tội phạm theo Điều 234 về tội ‘Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã’ thì có khả năng Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể xem xét hủy án sơ thẩm để điều tra lại. Trong quá trình điều tra lại, tội danh đối với anh Thành cũng có thể thay đổi từ Điều 244 sang Điều 234 Bộ luật Hình sự.
Tại Điểm a, khoản 1, Điều 234 Bộ luật Hình sự quy định: ‘Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 242 và Điều 244 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm, gồm: Săn bắt, giết, nuôi, nhốt, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp trị giá từ 150.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc động vật hoang dã khác trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 700.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng’
Mặc dù vậy, nếu tổng giá trị động vật (số gà lôi trắng) của anh Thành không đạt ngưỡng định lượng theo quy định tại điểm a, khoản 1 Điều 234 nói trên ( tức tổng trị giá dưới 150 triệu đồng) thì hành vi của anh không cấu thành tội phạm theo khoản 1, Điều 234. Ở trường hợp này, vụ án sẽ được đình chỉ theo quy định tại điều 230 Bộ luật Tố tụng hình sự.
Tuy nhiên, Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm vụ án gà lôi trắng có quyền quyết định không chấp nhận kháng cáo, kháng nghị và giữ nguyên bản án sơ thẩm. Trong trường hợp tòa phúc thẩm hủy án sơ thẩm để điều tra lại, nếu quá trình điều tra xác định hành vi của anh Thái Khắc Thành không cấu thành tội phạm, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ phải đình chỉ vụ án theo quy định.
Trong trường hợp hành vi của anh Thành đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định tại khoản 1 Điều 234 thì khung hình phạt quy định là ‘phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm’
Ngoài ra, nếu bị truy cứu trách nhiệm hình sự căn cứ tại khoản 1 Điều 234, thì anh Thành có thể được áp dụng những tình tiết giảm nhẹ sau: Đầu tiên là ‘Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải’ theo quy định tại điểm s, khoản 1 Điều 51 Bộ luật Hình sự; Kế đến là ‘Phạm tội lần đầu, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng’ theo quy định tại điểm i, khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự. Mặt khác, Hội đồng xét xử có thể áp dụng các tình tiết giảm nhẹ khác theo quy định tại khoản 2, Điều 51 như do sự hiểu biết pháp luật của bị cáo còn hạn chế, bố mẹ đẻ anh Thành được Chủ tịch nước tặng huy chương kháng chiến…Anh Thành không có tình tiết tăng nặng nào.
Căn cứ vào khoản 1 Điều 54 Bộ luật Hình sự, với 2 tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1, Điều 51 Bộ luật Hình sự, không có tình tiết tăng nặng, thì Tòa án có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt tại khoản 1, Điều 234 nói trên.
TS. Hồ Minh Sơn còn khuyến nghị thêm, nếu anh Thành bị truy cứu hình sự theo khoản 1, Điều 234 Bộ luật Hình sự, thì việc anh Thành được hưởng án treo cũng là một khả năng vì anh hội đủ điều kiện theo quy định tại Nghị quyết 02/2022 của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao. Cùng với đó, Nghị quyết này quy định người bị xử phạt tù có thể được xem xét cho hưởng án treo khi có đủ các điều kiện, cụ thể: Bị xử phạt tù không quá 03 năm; Trước đó chấp hành chính sách, pháp luật và thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của công dân ở nơi cư trú; Có từ 02 tình tiết giảm nhẹ trở lên, trong đó có ít nhất 01 tình tiết giảm nhẹ quy định căn cứ theo khoản 1 Điều 51, Bộ luật Hình sự và không có tình tiết tăng nặng quy định tại khoản 1 Điều 52, Bộ luật Hình sự; Có nơi cư trú rõ ràng…
CTV TVPL Bùi Văn Hải (Trung tâm TTLCC) – CTV TVPL Trần Ngọc Danh (Trung tâm TVPLMS)