Vừa qua, Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE) và Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) nhận được thư yêu cầu tham vấn pháp lý của một số người dân liên quan đến Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14-4-2017 của BHXH Việt Nam, Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật Viên chức 2010…
Câu hỏi của người dân: Tôi làm ở công ty Viễn Thông trước đó. Thời gian đầu làm việc tôi có tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) đầy đủ nhưng từ khi dịch Covid – 19, công ty ngưng đóng BHXH. Vừa qua, tôi bắt đầu làm việc tại công ty mới nhưng hiện công ty cũ vẫn chưa thực hiện chốt thời gian đóng BHXH cho tôi. Cho tôi hỏi, trường hợp công ty cũ chưa chốt sổ thì người lao động (NLĐ) có được tiếp tục tham gia BHXH ở công ty mới không? Trường hợp công ty cũ chưa báo giảm lao động thì tôi phải làm sao?. Mặt khác, tôi hiện là viên chức, nhưng muốn kiếm thêm thu nhập bổ sung từ hoạt động kinh doanh. Xin hỏi viên chức có được thành lập doanh nghiệp không?
Dưới góc độ pháp lý, Luật sư – Thạc sỹ Nguyễn Thành Hưng – Phó giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC), Giám đốc Chi nhánh số 1 tại Đồng Nai trả lời như sau:
Công ty cũ chưa chốt sổ, có được tiếp tục tham gia BHXH ở công ty mới – Viên chức có được thành lập doanh nghiệp không?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 42 Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14-4-2017 của BHXH Việt Nam, NLĐ có từ 2 hợp đồng lao động trở lên tại nhiều đơn vị khác nhau sẽ đóng BHXH và bảo hiểm thất nghiệp theo hợp đồng lao động đầu tiên; đóng bảo hiểm y tế theo hợp đồng có mức lương cao nhất; và đóng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp theo từng hợp đồng lao động.
Do đó, NLĐ được phép giao kết hợp đồng lao động tại nhiều nơi, nhưng việc đóng BHXH và bảo hiểm thất nghiệp sẽ thực hiện theo hợp đồng đầu tiên. Khi chấm dứt hợp đồng lao động, theo khoản 3 Điều 48 Bộ luật Lao động 2019, người sử dụng lao động có trách nhiệm hoàn tất thủ tục xác nhận thời gian đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, trả lại sổ BHXH cùng các giấy tờ khác, đồng thời cung cấp bản sao tài liệu liên quan nếu NLĐ yêu cầu.
Trong trường hợp công ty cũ chưa báo giảm lao động: Nếu công ty cũ chưa thực hiện báo giảm lao động, NLĐ chưa thể đóng BHXH tại công ty mới. Trong khi đó, khi NLĐ nghỉ việc, công ty cũ sẽ báo giảm lao động ngay trong tháng để tránh phát sinh chi phí đóng BHXH. Tuy nhiên, nếu công ty cũ chậm trễ, NLĐ cần làm việc lại với đơn vị này để hoàn tất thủ tục báo giảm. Trong mọi trường hợp, NLĐ vẫn có quyền tham gia BHXH tại công ty mới khi công ty cũ đã thực hiện đầy đủ các thủ tục liên quan.
Viên chức có được thành lập doanh nghiệp không?
Căn cứ tại điểm b khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, viên chức không được quản lý và thành lập doanh nghiệp.
Căn cứ theo Điều 2 Luật Viên chức 2010, viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật.
Đối với quyền thành lập doanh nghiệp của viên chức, căn cứ theo khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 thì các đối tượng không được thành lập và quản lý doanh nghiệp bao gồm: Cơ quan nhà nước, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân sử dụng tài sản nhà nước để thành lập doanh nghiệp kinh doanh thu lợi riêng cho cơ quan, đơn vị mình; Cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức; Sĩ quan, hạ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng trong các cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân Việt Nam; sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp, công nhân công an trong các cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân Việt Nam, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp hoặc quản lý tại doanh nghiệp nhà nước; Cán bộ lãnh đạo, quản lý nghiệp vụ trong doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, trừ người được cử làm đại diện theo ủy quyền để quản lý phần vốn góp của Nhà nước tại doanh nghiệp khác; Người chưa thành niên; người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người bị mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; tổ chức không có tư cách pháp nhân; Người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị tạm giam, đang chấp hành hình phạt tù, đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc đang bị Tòa án cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định; các trường hợp khác theo quy định của Luật Phá sản, Luật Phòng, chống tham nhũng; Tổ chức là pháp nhân thương mại bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định theo quy định của Bộ luật Hình sự.
Căn cứ theo điểm b khoản 2 Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020 thì viên chức không được thành lập và quản lý doanh nghiệp.
Văn Hải – Tuấn Tú (CTVTVPL Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm)
