Tiếp tục chương trình và thực hiện tổ chức tuyên truyền, phổ biến tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý miễn phí về tất cả các vấn đề liên quan trong cuộc sống hàng ngày cho nhân dân, công đồng doanh nghiệp và Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông và Chính sách pháp luật (Viện IRLIE); Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE…Vào sáng ngày 15/06/2025, tại số 412/2 và 29/5B, đường Huỳnh Tấn Phát, KP 1, phường Bình Thuận, quận 7, TP.HCM, Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) tiếp tục phối hợp với Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE) và Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) tổ chức buổi tham vấn pháp lý bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến…
Chương trình đã tiếp hơn 30 câu hỏi từ các bà con trên cả nước đặt câu hỏi và trao đổi. Tại buổi tư vấn có nhiều Luật sư của Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) tham gia các vụ án lớn, các vụ đại án, đã giải đáp nhiều vướng mắc pháp lý trong cuộc sống hằng ngày như vấn đề bị bêu xấu trên mạng, tranh chấp nhà chung cư, chanh chấp mua bán đất, chanh chấp ly hôn, bạo lực gia đình…Đây là hoạt động thiết thực của Viện IMRIC; Viện IRLIE và Tc DN&TTVN cũng như Trung tâm TTLCC; Trung tâm TVPLMS với mong muốn góp phần nâng cao kiến thức pháp luật và chấp hành pháp luật của người dân. Luật sư tham gia vào các quan hệ này để hỗ trợ pháp lý như tạo thêm sức mạnh, sự hiểu biết để việc giải quyết các vướng mắc đó được thực hiện hiệu quả, thực tế…
Chúng tôi xin trích dẫn xin trích lược hai tình huống được rất nhiều độc giả, người dân và doanh nghiệp quan tâm được TS. Hồ Minh Sơn trực tiếp tham vấn và phân tích cụ thể như:
Tình huống thứ nhất: Chủ cửa hàng bán hơn 17 tấn gạo giả thương hiệu ST25, đối mặt hình phạt nào?
Dẫn chứng lại câu chuyện của các cơ quan báo chí đưa tin, ngày 29/5 vừa qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an TP Hà Nội đã khởi tố bị can đối với 4 đối tượng về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm”. Các đối tượng gồm: Phạm Thị Ánh Tuyết (chủ cửa hàng gạo Tuyết Kỳ, số 248 phố Xuân Đỉnh, quận Tây Hồ, Hà Nội), Nguyễn Thị Bình (chủ cửa hàng gạo Tâm Bình tại xã Đức Giang, huyện Hoài Đức, Hà Nội), Lê Thị Nhàn và Vũ Thị Bích Ngọc (cùng kinh doanh bao bì tại xã Đức Giang, huyện Hoài Đức, Hà Nội). Công an TP Hà Nội cho biết, các đối tượng không tích trữ gạo mà chỉ khi nào khách đặt hàng số lượng lớn mới đặt gạo và các loại bao bì về để đóng gói. Gạo được các đối tượng bán ra với giá gấp đôi. Tiến hành khám xét khẩn cấp các địa điểm, cơ quan điều tra thu giữ gần 6 tấn gạo dùng để sử dụng, đóng gói thành Gạo ST25 giả; thu giữ hơn 38.000 chiếc bao bì các loại, cùng máy ép nhiệt hàn miệng túi, máy khâu miệng túi, cân trọng lượng. Cơ quan Cảnh sát điều tra ước tính đến ngày bị bắt, tổng lượng gạo ST25 giả do Tuyết, Bình đã bán ra thị trường là 17,3 tấn. Đến nay, cơ quan điều tra xác định các đối tượng đã thu lời bất chính hàng trăm triệu đồng.
Đối với hành vi buôn bán gạo giả không chỉ xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi người tiêu dùng và môi trường kinh doanh lành mạnh mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng, cần phải xử lý nghiêm minh, không thể nương tay.
Dưới góc độ pháp lý, TS. Hồ Minh Sơn cho rằng: hiện tồn tại nhiều cơ sở thực hiện hành vi sản xuất, buôn bán hang giả, hàng nhái, nhất đối với hành vi là hàng giả hàng nhái là lương thực, thực phẩm ví dụ như: gạo ST 25, khoai tây Đà Lạt, dừa sáp Trà Vinh…ngày một xuất hiện tràn lan.
Căn cứ Nghị định 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng có quy định: trường hợp giả mạo mã số đăng ký lưu hành, mã số công bố, mã số mã vạch của hàng hóa hoặc giả mạo bao bì hàng hóa của tổ chức, cá nhân khác; giả mạo về nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa hoặc nơi sản xuất, đóng gói, lắp ráp hàng hóa; giả mạo tên thương mại, tên thương phẩm, mã số mã vạch, mã số đăng ký lưu hành, mã số công bố của hàng hóa hoặc bao bì hàng hóa của tổ chức, cá nhân khác,…sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.
Tại các Điều 11 (hành vi buôn bán hàng giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa), Điều 12 (hành vi sản xuất hàng giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa), Điều 13 (hành vi buôn bán tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả ) và Điều 14 (hành vi sản xuất tem, nhãn, bao bì hàng hóa giả) của Nghị định tuỳ vào mức độ, hành vi để xử lý.
Có thể thấy, với hành vi sản xuất, kinh doanh gạo giả, gạo phun hóa chất độc hại không chỉ là sự lừa dối trắng trợn mà còn đe dọa sức khỏe cộng đồng. Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến an toàn thực phẩm, hành vi này càng cần bị lên án mạnh mẽ và xử lý nghiêm khắc, không thể có sự nhân nhượng, nương tay.
Trong vụ án này, căn cứ vào tài liệu thu thập được, Cơ quan Cảnh sát điều tra – Công an TP Hà Nội đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can đối với 4 đối tượng. Tội “Sản xuất hàng giả là thực phẩm” được quy định tại Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 được sửa đổi bởi khoản 43 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017; trong đó, khung hình phạt của tội “Sản xuất hàng giả là thực phẩm” quy định mức phạt tù thấp nhất là 2 năm và cao nhất là phạt tù từ 15 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Tùy từng vụ việc và hành vi của các đối tượng, một số trường hợp có thể đối diện với tội “Lừa dối khách hàng” theo Điều 198 Bộ luật Hình sự. Trường hợp này thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc thuộc 1 trong các tình tiết tăng nặng tại khoản 2 thì phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Mặt khác, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Hiện nay, cơ quan chức năng đang đề xuất tăng mức phạt đối với hai loại tội phạm trên, đề xuất này không chỉ siết chặt việc sản xuất, buôn bán hàng giả mà còn mang tính răn đe. Đặc biệt, đối với những người có sức ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội, bán hàng online và quảng cáo một cách trung thực, không lợi dụng chiêu trò để câu kéo lừa gạt khách hàng mua những sản phẩm giả, kém chất lượng…
TS. Hồ Minh Sơn cho hay, nhằm ngăn chặn các hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái nông sản Việt thì cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Với sự phát triển của Internet như hiện nay, cơ quan Nhà nước cũng cần phải có biện pháp để quản lý chặt chẽ hơn đối với hàng bán qua các kênh online hoặc các sàn thương mại điện tử.
Đối với các nông sản có thương hiệu hoặc đã được bảo hộ về chỉ dẫn địa lý thì nên có hệ thống tem nhãn, bao bì mang tính nhận diện thương hiệu cao và có thể tra cứu được để tránh sự trà trộn của hàng nhái nông sản Việt. Đối với các nông sản chưa được đăng ký bảo hộ thì cần xem xét thực hiện đăng ký theo quy định pháp luật…
Tình huống thứ hai: Sản xuất, kinh doanh thuốc lá điện tử có thể bị phạt tù
Thuốc lá điện tử là hàng hóa bị cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng, lưu hành tại Việt Nam. Các loại hình thuốc lá mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng… ngày càng phổ biến, độ tuổi sử dụng ngày càng trẻ hóa đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của một bộ phận giới trẻ, trong đó đặc biệt tập trung ở nhóm từ 15 – 24 tuổi.
Thuốc lá điện tử không chỉ gây ngộ độc cấp tính mà còn để lại những hậu quả lâu dài, như tổn thương phổi, suy đa tạng và các bệnh lý về tim mạch. Cạnh đó, người sử dụng thuốc lá điện tử còn đối mặt với nguy cơ rối loạn tâm thần, suy giảm trí nhớ và mất chức năng não bộ nghiêm trọng.
Do đó, việc cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ 01/01/2025 được các chuyên gia đánh giá là một quyết định đúng đắn của cơ quan quản lý Nhà nước.
Căn cứ vào quy định tại Điều 8 Nghị định 98/2020/NĐ-CP, cụ thể như sau: Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá dưới 3.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính dưới 1.500.000 đồng; Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 3.000.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 1.500.000 đồng đến dưới 2.500.000 đồng; Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 5.000.000 đồng đến dưới 10.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 2.500.000 đồng đến dưới 5.000.000 đồng; Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 10.000.000 đồng đến dưới 30.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 5.000.000 đồng đến dưới 15.000.000 đồng; Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 30.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 15.000.000 đồng đến dưới 25.000.000 đồng.
Tại Điều 190 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017), trường hợp có đủ yếu đó cấu thành tội phạm, thì cá nhân, tổ chức có hành vi buôn bán thuốc lá điện tử sẽ bị truy cứu hình sự về Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm: Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, nếu không thuộc trường hợp quy định tại các điều 232, 234, 244, 246, 248, 251, 253, 254, 304, 305, 306, 309 và 311 của Bộ luật này, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm: Sản xuất, buôn bán thuốc bảo vệ thực vật mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng từ 50 kilôgam đến dưới 100 kilôgam hoặc từ 50 lít đến dưới 100 lít; Buôn bán thuốc lá điếu nhậplậu từ 1.500 bao đến dưới 3.000 bao; Sản xuất, buôn bán pháo nổ từ 06 kilôgam đến dưới 40 kilôgam; Sản xuất, buôn bán hàng hóa khác mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng; Sản xuất, buôn bán hàng hóa chưa được phép lưu hành, chưa được phép sử dụng tại Việt Nam trị giá từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng; Sản xuất, buôn bán hàng hóa dưới mức quy định tại các điểm a, b, c, d và đ khoản này nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc tại một trong các điều 188, 189, 191, 192, 193, 194, 195, 196 và 200 của Bộ luật này hoặc đã bị kết án về một trong các tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
Song song đó, phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 05 năm đến 10 năm: Có tổ chức; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn; Lợi dụng danh nghĩa cơ quan, tổ chức; Có tính chất chuyên nghiệp; Thuốc bảo vệ thực vật mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng từ 100 kilôgam đến dưới 300 kilôgam hoặc từ 100 lít đến dưới 300 lít; Thuốc lá điếu nhập lậu từ 3.000 bao đến dưới 4.500 bao; Pháo nổ từ 40 kilôgam đến dưới 120 kilôgam; Hàng hóa khác mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; Hàng hóa chưa được phép lưu hành, chưa được phép sử dụng tại Việt Nam trị giá từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 300.000.000 đồng đến dưới 700.000.000 đồng; Buôn bán qua biên giới, trừ hàng hóa là thuốc lá điếu nhập lậu; Tái phạm nguy hiểm.
Mặt khác, phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 08 năm đến 15 năm: Thuốc bảo vệ thực vật mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng 300 kilôgam trở lên hoặc 300 lít trở lên; Thuốc lá điếu nhập lậu 4.500 bao trở lên; Pháo nổ 120 kilôgam trở lên; Hàng hóa khác mà Nhà nước cấm kinh doanh, cấm lưu hành, cấm sử dụng trị giá 500.000.000 đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên; Hàng hóa chưa được phép lưu hành, chưa được phép sử dụng tại Việt Nam trị giá 1.000.000.000 đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính 700.000.000 đồng trở lên.”; Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Điển hình: Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 50.000.000 đồng đến dưới 70.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 25.000.000 đồng đến dưới 35.000.000 đồng; Phạt tiền từ 70.000.000 đồng đến 90.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 70.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc thu lợi bất chính từ 35.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng; Phạt tiền từ 90.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng đối với hành vi buôn bán thuốc lá điện tử trị giá từ 100.000.000 đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng trở lên.
Như vậy, các mức phạt nêu trên sẽ áp dụng cho đối tượng vi phạm là cá nhân, trường hợp là tổ chức thì mức phạt sẽ gấp hai lần mức phạt tiền quy định đối với cá nhân. Bên cạnh việc xử phạt vi phạm hành chính nêu trên thì người vi phạm còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định ởKhoản 12 Điều 8 Nghị định 98/2020/NĐ-CP đó là buộc hủy tang vật và nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm.
Điển hình, pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều 190 Bộ luật hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 thì bị phạt như sau: Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 190, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng; Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại các điểm a, d, đ, e, g, h, i, k và l khoản 2 Điều 190, thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 6.000.000.000 đồng; Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 190, thì bị phạt tiền từ 6.000.000.000 đồng đến 9.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm;”.
Ngoài ra, phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật hình sự, thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn; Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.
CTV TVPL Bùi Văn Hải (Trung tâm TTLCC) – CTV TVPL Trần Ngọc Danh (Trung tâm TVPLMS)
