Tại buổi tham vấn pháp luật miễn phí dành cho các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) và Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) vào sáng ngày 27/10/2025, tại số 414, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh (đầu cầu tại trụ sở Viện IMRIC). Chương trình do Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) tổ chức buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến. Với việc trợ giúp pháp lý là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước dành cho những người không có khả năng sử dụng dịch vụ pháp lý có thu phí, theo đó người nghèo, người yếu thế trong xã hội được sử dụng dịch vụ pháp lý miễn phí khi có vướng mắc, tranh chấp pháp luật.
Trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Như vậy, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương, Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn phối hợp Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trongsuốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, Luật gia Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện IMRIC, Giám đốc Trung tâm TTLCC đã tham vấn tình huống pháp lý liên quan TikToker “Tàng Keng Ông Trùm” và TikToker Đào Quang Hà cụ thể như sau:
Thứ nhất: Tình huống pháp lý của TikToker “Tàng Keng Ông Trùm”?
Qua theo dõi báo chí đưa tin về TikToKer Lê Anh Điệp (30 tuổi, ngụ phường Phủ Lý, tỉnh Ninh Bình, là chủ tài khoản TikTok “Tàng Keng Ông Trùm”) vừa bị Công an TP.HCM khởi tố về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”. Theo đó, cơ quan điều tra, các video do Điệp đăng tải chứa nhiều lời lẽ mang tính chia rẽ vùng miền, xúc phạm danh dự người khác, gây phản cảm và ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội. Hành vi này được cho là làm tổn hại tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái trong hoạt động thiện nguyện.
Dưới góc độ pháp lý, Luật gia Hồ Minh Sơn cho rằng hành vi của Lê Anh Điệp có dấu hiệu rõ ràng của tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.
Trong khi đó, TikToKer Điệp sử dụng mạng xã hội để đăng tải các video mang nội dung xúc phạm, miệt thị người miền Nam và công kích hoạt động thiện nguyện không chỉ xâm phạm danh dự, uy tín của tổ chức, cá nhân, mà còn gây tổn hại nghiêm trọng đến khối đại đoàn kết dân tộc – một giá trị cốt lõi được Hiến pháp Việt Nam bảo hộ.
Từ đó có thể, với tội danh này có thể bị áp dụng mức hình phạt lên đến 7 năm tù nếu thuộc khoản 2 Điều 331, trong trường hợp hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội hoặc thuộc diện tái phạm nguy hiểm. Việc khởi tố hình sự cho thấy cơ quan điều tra đã xác định có đủ căn cứ về hành vi, lỗi và hậu quả xã hội để xử lý bị can theo quy định.
Mặc dù, TikToKer Điệp có nhiều tình tiết giảm nhẹ như thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, chủ động gỡ bỏ clip và xin lỗi công khai, song trước mức độ ảnh hưởng xã hội nghiêm trọng, tòa án vẫn cần xem xét tuyên một bản án nghiêm khắc, tương xứng nhằm răn đe và phòng ngừa chung. Đây cũng là thông điệp rõ ràng rằng tự do ngôn luận không đồng nghĩa với quyền được xúc phạm, miệt thị hay chia rẽ cộng đồng.
Thông qua vụ việc của TikToKẻ Điệp một lần nữa cho thấy mạng xã hội không phải là nơi muốn nói gì thì nói, muốn đăng gì thì đăng. Trong đó, mọi thông tin, hình ảnh đăng tải đều phải tuân thủ pháp luật, trong đó có Luật An ninh mạng. Với những hành vi bịa đặt, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm danh dự hoặc tung nội dung trái thuần phong mỹ tục, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc đều bị cấm. Nếu gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự thì hoàn toàn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự…
Kết quả điều tra ban đầu cho thấy, nội dung các video của Điệp có dấu hiệu lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội. Với việc khởi tố vụ án và bị can về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ” đã căn cứ theo Điều 331 Bộ luật Hình sự được đánh giá là có căn cứ.
Dù TikToKer này đã thừa nhận hành vi vi phạm, khai rằng do đã sử dụng rượu bia nên không làm chủ được bản thân. Tuy nhiên, người phạm tội trong trạng thái say vẫn phải chịu trách nhiệm hìnhsự, bởi đây không phải là tình tiết miễn trừ.
Tại Điều 331 Bộ luật Hình sự, tội danh này có hai khung hình phạt: cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, mức phạt tù từ 2 đến 7 năm.
Có thể thấy, trong suốt những năm gần đây, không ít người vì chạy theo tương tác, muốn nổi tiếng trên mạng xã hội đã cố tình đăng tải thông tin giật gân, bịa đặt, xúc phạm hoặc kích động để câu view. Nhiều trường hợp đã phải trả giá bằng những bản án hình sự và sự lên án của xã hội. Dẫu biết rằng, công dân có quyền tự do ngôn luận, tuy nhiên đây là sự tự do trong khuôn khổ pháp luật. Khi người dùng mạng xã hội phát ngôn gây tổn hại đến lợi ích chung hoặc danh dự, nhân phẩm của người khác thì không còn là quyền tự do nữa, mà là hành vi vi phạm…
Thứ hai: Tình huống pháp lý liên quan TikToker Đào Quang Hà khi bị cáo buộc chiếm đoạt tiền từ thiện?
Qua theo dõi báo chí đưa tin, Công an tỉnh Thanh Hóa hiện đang tạm giữ Đào Quang Hà (sinh năm 2001, trú tại Hưng Yên), chủ kênh ‘Hà và Việt Nam’, để điều tra hành vi chiếm đoạt tiền kêu gọi từ thiện. Được biết, trước khi nổi tiếng, Đào Quang Hà theo học ngành Văn hóa – Du lịch, từng chia sẻ ước mơ mở công ty du lịch riêng để quảng bá hình ảnh Việt Nam. Năm 2023, TikToKer này đã bắt đầu được biết đến rộng rãi nhờ các video du lịch, khám phá, phượt xuyên Việt. Hà từng đạp xe, thậm chí đi bộ qua nhiều tỉnh thành từ Bắc tới Nam, ghi lại những khung cảnh thiên nhiên, văn hóa vùng miền và chia sẻ thông điệp tích cực về tuổi trẻ, nghị lực và đam mê trải nghiệm. Dấu ấn khiến tên tuổi Đào Quang Hà được nhiều người biết đến chính là hành trình đạp xe xuyên Việt từ Hà Nội vào TP.HCM đúng dịp lễ 30/4. TikToKer này còn thực hiện chuyến đi bằng chiếc xe đạp cũ của ông ngoại, món kỷ vật gắn với ký ức tuổi thơ và tình cảm gia đình, khiến câu chuyện thêm phần đặc biệt.
Dưới góc độ pháp lý, hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản từ 4 triệu đồng trở lên sẽ bị xử lý hình sự. Căn cứ vào Điều 175 Bộ luật hình sự quy định, người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 4 triệu đến dưới 50 triệu đồng… sẽ bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Số tiền chiếm đoạt càng lớn, khung hình phạt sẽ nặng hơn.
Cơ quan điều tra sẽ tiếp tục làm rõ đường đi của dòng tiền, làm rõ thủ tục kêu gọi từ thiện cũng như thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt số tiền hơn 40 triệu đồng của Hà để làm căn cứ xử lý theo quy định của pháp luật.
CTV TVPL Bùi Văn Hải (Trung tâm TTLCC) – CTV TVPL Trần Ngọc Danh (Trung tâm TVPLMS)
