Mới đây, sân khấu Hà Tĩnh đã bị phạt vì mời Thông ‘Soái Ca’, theo đó giới mộ điệu đã không ngừng băn khoăn về giới hạn giữa nghệ thuật và sự câu khách rẻ tiền.
Cụ thể, qua theo dõi báo chí, Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt (Hà Tĩnh) bị cơ quan chức năng tỉnh Hà Tĩnh xử phạt 25 triệu đồng vì mời nhân vật mạng Thông “Soái Ca” biểu diễn trong chương trình ca nhạc, đây không chỉ là một vụ việc vi phạm hành chính đơn thuần. Như vậy, phía sau đó là hồi chuông cảnh tỉnh về xu hướng lệch chuẩn văn hóa đang len lỏi vào đời sống nghệ thuật biểu diễn.
Cơ quan chức năng làm việc với ông Đ.T.P – người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH tổ chức sự kiện An Phát Đạt. Ảnh: Công an Hà Tĩnh
Theo tìm hiểu của Tạp chí Văn hiến Việt Nam, Phòng An ninh chính trị nội bộ – Công an tỉnh Hà Tĩnh, chương trình “Âm vang Sông La” được Sở VHTTDL Hà Tĩnh chấp thuận với 10 tiết mục. Tuynhiên, đơn vị này đã tự ý mời hai hiện tượng mạng, gồm: Thông “Soái Ca”, để giao lưu và hát ba ca khúc hoàn toàn nằm ngoài kịch bản.
Qua làm việc với cơ quan chức năng, đơn vị này viện dẫn lý do để “thu hút khán giả”. Thế nhưng, sự việc này phản ánh một thực tế đáng lo ngại, cụ thể: một số đơn vị họ xem sân khấu nghệ thuật chỉ là không gian để giới thiệu tác phẩm, tôn vinh giá trị thẩm mỹ thành nơi chạy theo trào lưu, lấy sự hiếu kỳ thay thế tiêu chí nghệ thuật.
Khi sân khấu đánh mất tiêu chí nghệ thuật lại “bắt trend” bằng các nhân vật mạng để lôi kéo khán giả liệu có phải con dao hia lưỡi hay không (?), điều này vừa làm giảm uy tín của đơn vị tổ chức vừa kéo lùi gu thưởng thức của công chúng, nhất là giới trẻ.
Như vậy, sự lan tỏa của mạng xã hội tạo ra những nhân vật có lượng theo dõi lớn, không ít người trong số đó nổi lên nhờ ngoại hình khác thường, hành vi gây cười, phát ngôn bằng ngôn tình sến sẩm…không phải tài năng (Thông “Soái Ca” là một ví dụ cụ thể).
Song song đó, những nhân vật này khi được đưa lên sân khấu chính thống mà không có sự sàng lọc, chắc chắn sẽ gieo vào nhận thức của giới trẻ không còn là nghệ thuật mà là sự tò mò giải trí đơn thuần. Liệu rằng, giá trị ảo dần dần sẽ lấn át giá trị thật, chuẩn mực về tài năng và cống hiến bị thay thế bằng độ “hot”. Đây chính là nguy cơ làm méo mó thẩm mỹ công chúng, tạo ra một “văn hóa ăn mì ăn liền” từ đó mọi thứ đều được quyết định bởi lượng tương tác thay vì chất lượng nghệ thuật.
Tin rằng, Cơ quan an ninh chính trị nội bộ (Công an tỉnh Hà Tĩnh) ra quyết định xử phạt Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt là sự quản lý đã kịp thời, qua đây còn khẳng định ranh giới pháp lý. Mặc dù vậy, câu chuyện ở đây không dừng lại một biên bản xử phạt. Mà còn đặt ra yêu cầu phải rà soát lại cơ chế quản lý và nâng cao vai trò giám tuyển nghệ thuật. Trách nhiệm không chỉ thuộc về doanh nghiệp tổ chức sự kiện mà còn là của ngành văn hóa, của cộng đồng nghệ sĩ và khán giả. Khi công chúng dễ dãi, doanh nghiệp dễ tìm đường ngắn nhất đến sự chú ý, còn sân khấu thì dễ đánh mất linh hồn…
Trước bối cảnh mạng xã hội đang chi phối mạnh mẽ hành vi giải trí, nghệ thuật biểu diễn cần một hàng rào pháp lý chất lượng. Dù vậy, không thể phủ nhận sức hút của các nhân vật mạng, nhưng cần đặt họ đúng vị trí, đúng không gian và đúng mục đích.
Với một chương trình nghệ thuật do cơ quan quản lý cấp phép, tính văn hoá nghệ thuật, tính pháp lý phải bảo đảm tiêu chí về chất lượng nội dung, thẩm mỹ và tính định hướng…Bằng sự tùy tiện về các tiết mục không phù hợp không chỉ là vi phạm hành chính mà còn là sự đánh đổi dài hạn cho một nền nghệ thuật vốn cần bồi đắp bằng giá trị, không phải bằng thị hiếu dễ dãi.
Như vậy, sân khấu nghệ thuật không chỉ là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, mà sàn diễn không dành cho những trò gây cười nhất thời. Thông qua vụ việc tại tỉnh Hà Tĩnh cần được nhìn nhận như một cảnh báo: Cần kịp thời điều chỉnh, mới nâng tầm đời sống văn hóa, chứ sân khấu không phải là nơi mà “hiện tượng mạng” chiếm chỗ của nghệ sĩ đích thực…
TS. Hồ Minh Sơn
