Trong quá trình hoạt động, ngoài công tác chuyên môn, Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE) phối hợp Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC); Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam; Tạp chí Văn hiến Việt Nam luôn xác định công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm cần tập thực hiện, nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục phát luật, phát huy vai trò, hiệu quả quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật. Qua đó, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) ngày càng đi vào chiều sâu, trọng tâm, thống nhất, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Cụ thể, ngày 26/08/2025, tại số 414, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Hưng, Thành phố Hồ Chí Minh – Viện IMRIC; Viện IRLIE giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) tổ chức buổi PBGDPL cho độc giả, các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) và Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) bằng hình thức trực tuyến và trực tiếp…
Với đội ngũ luật gia, luật sư, các báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật là lực lượng nòng cốt đi đầu, đưa các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đến với mọi tầng lớp Nhân dân, nên đội ngũ này thường xuyên được rà soát, củng cố, kiện toàn và hoạt động phát huy hiệu quả. Theo đó, các luật gia, luật sư, các báo cáo viên pháp luật công tác ở nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau, có trình độ từ cử nhân trở lên, nhiều người trong số đó là thạc sỹ, tiến sỹ, chuyên gia có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực pháp luật; báo cáo viên pháp luật thường xuyên được bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng phổ biến pháp luật, kỹ năng biên soạn tài liệu, kỹ năng nói chuyện trước công chúng…nhờ đó hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật được thực hiện bài bản, khoa học, hiệu quả hơn.
Đồng thời, việc xây dựng, nhân rộng các mô hình điểm, có hiệu quả về PBGDPL được các cơ quan, đơn vị, địa phương quan tâm nghiên cứu thực hiện, lựa chọn những cách làm hay, sáng tạo, hiệu quả trong công tác PBGDPL để thực hiện nhân rộng thực hiện, tổ chức biên tập và đăng tải chương trình sách nói pháp luật trên các trang mạng xã hội, trang tin điện tử trực thuộc như: www.bestlife.net.vn; www.huongnghiepthitruong.vn; www.chinhsachphapluat.vn; www.thamvanphapluat.vn; www.tuvanphapluatvietnam.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn; www.nghiencuupldautu.vn; www.phattrienspcongnghe.vn và trên hai đặc san, Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam (in), góp phần tuyên truyền đến với các cơ quan, tổ chức, cá nhân, trong đó có các Trường đặc biệt dành cho những người yếu thế;…
Đặc biệt, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đã được các cơ quan, đơn vị, địa phương quan tâm, tập trung đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả, phát huy được vai trò, tầm quan trọng của công nghệ thông tin vào công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong tình hình mới. Cạnh đó, góp phần triển khai nhanh chóng, chính xác, kịp thời các chủ trương, chính sách hỗ trợ của Đảng và pháp luật Nhà nước đến toàn thể Nhân dân và doanh nghiệp.
Tại đây, TS. Hồ Minh Sơn đã phân tích về thời hạn điều tra vụ tai nạn giao thông ở Vĩnh Long và tình huống pháp lý kẻ cầm đầu lừa bán 16 nạn nhân sang các đặc khu tam giác vàng cụ thể như sau:
Tình huống thứ nhất: Thời hạn điều tra vụ tai nạn giao thông ở Vĩnh Long bao lâu?
Liên quan đến vụ tai nạn giao thông tại Vĩnh Long khiến nữ sinh lớp 9 tử vong, qua theo dõi báo chí đưa tin, bà Nguyễn Thị Hiền (mẹ nữ sinh) mới đây cho biết công an đã trả lại đồ vật và gia hạn điều tra vụ án thêm 3 tháng…Trước đó, ngày 7-5, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Vĩnh Long đã khởi tố vụ án để điều tra hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ.
Thành viên CLB Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật bày tỏ thắc mắc: Luật quy định như thế nào về thời hạn điều tra vụ án hình sự?…
Căn cứ theo Điều 172 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017, 2021 và 2025), thời hạn điều tra được quy định cụ thể: Đối với tội phạm ít nghiêm trọng, thời hạn điều tra không quá 02 tháng; đối với tội phạm nghiêm trọng, thời hạn điều tra không quá 03 tháng; đối với tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, thời hạn điều tra không quá 04 tháng. Thời hạn điều tra được tính từ khi khởi tố vụ án cho đến khi kết thúc điều tra. Cạnh đó, trường hợp cần gia hạn điều tra do tính chất phức tạp của vụ án thì chậm nhất là 10 ngày trước khi hết thời hạn điều tra, CQĐT phải có văn bản đề nghị VKS gia hạn điều tra.
Căn cứ theo Điều 9 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) dựa trên mức hình phạt cao nhất quy định cho tội danh đó, như sau: Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt quy định đối với tội ấy là phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm; Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm đến 07 năm tù; Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm đến 15 năm tù; Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.
Căn cứ theo quy định tại Khoản 2 Điều 172 BLTTHS, CQĐT có quyền gia hạn điều tra tùy thuộc vào loại tội phạm:
Đối với tội phạm ít nghiêm trọng: Tại điểm a khoản 2 Điều 172 BLTTHS – có thể được gia hạn điều tra một lần không quá 02 tháng. Tổng thời gian điều tra tối đa là 04 tháng (02 tháng ban đầu + 02 tháng gia hạn).
Đối với tội phạm nghiêm trọng: Tại điểm b khoản 2 Điều 172 BLTTHS – có thể được gia hạn điều tra hai lần, lần thứ nhất không quá 03 tháng, lần thứ hai không quá 03 tháng. Tổng thời gian điều tra tối đa là 08 tháng (03 tháng ban đầu + 03 tháng gia hạn + 02 tháng gia hạn).
Đối với tội phạm rất nghiêm trọng: Tại điểm c khoản 2 Điều 172 BLTTHS – có thể được gia hạn điều tra hai lần mỗi lần không quá 04 tháng. Tổng thời gian điều tra tối đa là 12 tháng (04 tháng ban đầu + 04 tháng gia hạn lần 1 + 04 tháng gia hạn lần 2).
Đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: Tại điểm c khoản 2 Điều 172 BLTTHS – có thể được gia hạn điều tra ba lần mỗi lần không quá 04 tháng. Nếu vụ án đặc biệt nghiêm trọng và phức tạp, có thể gia hạn thêm một lần không quá 04 tháng.
Đặc biệt, đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia, có thể gia hạn thêm một lần không quá 04 tháng. Tổng thời gian điều tra tối đa cho tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (không phải tội an ninh quốc gia) là 16 tháng, tổng thời gian điều tra tối đa cho tội xâm phạm an ninh quốc gia là 20 tháng.
Vì vậy, căn cứ khoản 1 Điều 172, điểm b khoản 2 Điều 172 BLTTHS, thời hạn điều tra tối đa đối với tội phạm nghiêm trọng sau 2 lần gia hạn là 08 tháng.
Tình huống thứ hai: Yếu tố pháp lý kẻ cầm đầu lừa bán 16 nạn nhân sang các đặc khu tam giác vàng?
Qua theo dõi báo chí đưa tin, ngày 17/8/2025, Phòng Cảnh sát hình sự (Công an tỉnh Nghệ An) đã khởi tố vụ án, khởi tố đối tượng Lý Văn Sang (SN 1998, trú tại xã Cam Phục, tỉnh Nghệ An) về tội “Mua bán người”. Sang là đối tượng từng có thời gian làm việc cho một công ty tại khu vực tam giác vàng ở Lào, đầu năm 2024 sau khi trở về Việt Nam, Lý Văn Sang nảy sinh ý định lừa bán người dân tại các xã khu vực miền tây tỉnh Nghệ An vào các đặc khu tam giác vàng tại Lào nhằm kiếm lời. Do đã từng có thời làm việc tại khu vực tam giác vàng nên Sang nhanh chóng cấu kết với các đối tượng bên kia biên giới thiết lập đường dây lừa đảo công dân Việt Nam lừa bán sang các đặc khu. Để bị hại tin tưởng, Sang đã thông tin tới nạn nhân việc công ty bên nước Lào đang cần tuyển nhân viên với mức lương 17 triệu đồng/tháng, bao ăn ở, đồng thời lo toàn bộ chi phí đi lại.
Kể từ tháng 3/2024 đến nay, Lý Văn Sang đã lừa bán 16 người tại các xã Cam Phục và Con Cuông sang các đặc khu tam giác vàng tại nước Lào. Các nạn nhân bị Sang bán phải làm việc 17 tiếng/ngày với nhiệm vụ giả danh các cơ quan Nhà nước để lừa đảo công dân Việt Nam, nếu ngày nào không lừa được tiền thì bị hại sẽ bị đánh đập, chích điện và không cho nhận lương. Nhiều bị hại không chịu nổi áp lực công việc đã bỏ trốn về Việt Nam.
Qua đó, tội phạm mua bán người không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội hiện đại, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho các nạn nhân và cộng đồng. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) và Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) đã có những quy định cụ thể nhằm xử lý loại tội phạm này.
Tại Điều 150 Bộ luật Hình sự năm 2015, hành vi mua bán người (thủ đoạn có thể dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc dụ dỗ, lừa gạt, cưỡng ép…) có thể phải chịu hình phạt tù từ 5 năm đến 10 năm. Nếu phạm tội có tổ chức, vì động cơ đê hèn, gây thương tích, tổn hại sức khoẻ cho nạn nhân từ 31 đến 60%, để đưa ra nước ngoài, phạm tội 2 lần trở lên…có thể phải chịu hình phạt tù từ 8 năm đến 15 năm tù.
Cùng với đó, các trường hợp đặc biệt nghiêm trọng như phạm tội có tính chuyên nghiệp, để lấy bộ phận cơ thể nạn nhân, gây thương tích, tổn hại sức khỏe 61% trở lên, làm nạn nhân chết hoặc tự sát, đối với 6 người trở lên hoặc tái phạm nguy hiểm có thể phải chịu hình phạt tù từ 12 đến 20 năm. Mặtkhác, người phạm tội còn có thể phải chịu hình phạt bổ sung như phạt tiền từ 20 đến 100 triệu đồng, bị quản chế, cấm cư trú từ 1 đến 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Tại Điều 151 Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017). Nếu phạm tội có hành vi rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng nhằm mục đích “đưa ra nước ngoài” có thể phải chịu hình phạt tù từ 12 đến 20 năm. Trường hợp đặc biệt nghiêm trọng khác như phạm tội có tổ chức, có tính chất chuyên nghiệp, gây thương tích, tổn hại sức khỏe, rối loạn tâm thần, để lấy bộ phận cơ thể hoặc làm nạn nhân chết hoặc tự sát có thể phải chịu hình phạt đến 20 năm hoặc tù chung thân…
Người phạm tội còn có thể phải chịu các hình phạt bổ sung như phạt tiền từ 50 triệu đến 200 triệu đồng; bị quản chế, cấm cư trú, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.
Căn cứ vào các quy định pháp luật trên, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Nghệ An đã khởi tố vụ án, khởi tố đối tượng về tội “Mua bán người” và chuyên án đang được đấu tranh mở rộng. Do vậy, cơ quan điều tra sẽ căn cứ vào diễn biến kết quả điều tra tiếp theo của vụ án để xử lý đối tượng theo quy định của pháp luật…
Xin khuyến nghị người dân nên biết không có chuyện “việc nhẹ lương cao” hoặc “hạnh phúc vẹn tròn” nếu tự ý xuất cảnh, kết hôn với người nước ngoài mà không thông qua các cơ quan chức năng…Song song đó, nếu có nhu cầu tìm việc làm hoặc kết hôn tại nước ngoài, nên tham khảo từ các cơ quan chức năng, các đơn vị, doanh nghiệp có uy tín, Sở Tư pháp, chính quyền địa phương để tiến hành các thủ tục theo quy định pháp luật, nhằm tránh những thiệt hại không đáng có của các đối tượng lừa đảo…
Phóng viên TC DN&TTVN, CTV TVPL Bùi Văn Hải – Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm
