Trong giai đoạn kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đã chuyển từ xu hướng trở thành yếu tố then chốt trong chiến lược phát triển của các doanh nghiệp (DN) toàn cầu. Trong khi đó, Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển AI, nhưng việc ứng dụng vẫn đối mặt với nhiều thách thức…
Theo tìm hiểu của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC); Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE) và Tạph chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam (TC DN&TTVN) từ tổ chức McKinsey & Company (2024) cho thấy, hiện có khoảng 78% DN trên toàn thế giới đã ứng dụng AI vào ít nhất một chức năng kinh doanh…Trong đó, hiện có khoảng 71% đã tích hợp AI tạo sinh (Generative AI) để tối ưu hóa quy trình, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả công việc.
Mặc dù mức độ ứng dụng AI vẫn còn khiêm tốn ở Việt Nam so với các quốc gia phát triển, tuynhiên đã xuất hiện nhiều tín hiệu tích cực. Viện IMRIC phối hợp Viện IRLIE và Tạp chí DN&TTVN đã thực hiện khảo sát trong năm 2024 cho thấy có 32% DN Việt Nam đã triển khai AI trong các hoạt động sản xuất và vận hành – một con số đáng khích lệ trong bối cảnh chuyển đổi số đang tăng tốc.
Như vậy, với những bước trên đã cho thấy AI đã bắt đầu đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các bài toán cốt lõi của DN, từ tối ưu hóa chất lượng sản phẩm, nâng cao trải nghiệm khách hàng, đến phát hiện gian lận. Các công nghệ như chatbot, phân tích dữ liệu lớn và hệ thống tự động hóa đang dần thay thế hoặc hỗ trợ hiệu quả cho các phương thức vận hành truyền thống, góp phần nâng cao hiệu suất và giảm thiểu rủi ro.
Điển hình, các lĩnh vực ứng dụng AI phổ biến nhất hiện nay gồm: chăm sóc khách hàng và thiết kế sản phẩm (41,6% DN triển khai), tiếp thị cá nhân hóa (26,3%) và phân tích – báo cáo dữ liệu (25,7%). Những ứng dụng ban đầu này không chỉ cải thiện hiệu quả hoạt động nội bộ mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Thế nhưng, bên cạnh những tín hiệu tích cực thì việc ứng dụng AI rộng rãi tại các DN Việt Nam vẫn còn nhiều trở ngại. Một trong những nguyên nhân chính là sự thiếu nhận thức về lợi ích thực tế mà AI mang lại, cùng với đó là việc thiếu một chiến lược triển khai AI toàn diện. Qua đó, hầu hết các DN chỉ ứng dụng AI trong một số bộ phận nhất định như IT, tiếp thị và chăm sóc khách hàng, chưa mở rộng sang các phòng ban khác và quy trình sản xuất, quản lý.
Song song đó, việc thiếu hụt nguồn lực và cơ sở hạ tầng công nghệ tại nhiều DN, nhất là sự thiếu hụt chuyên gia AI là một trở ngại đáng kể. Theo Viện IMRIC; Viện IRLIE và TC DN&TTVN tìm hiểu, chỉ 53% nhân viên tại các DN Việt Nam được đào tạo bài bản về AI, từ đây làm cản trở việc mở rộng ứng dụng AI, vì không phải tất cả nhân viên đều có đủ kỹ năng hoặc hiểu rõ về công nghệ này. Theođó, nhằm giải quyết bài toán này, các DN cần đầu tư vào việc xây dựng một hệ sinh thái công nghệ mạnh mẽ, bao gồm cơ sở hạ tầng và đội ngũ nhân viên có kỹ năng phù hợp, nhằm giúp ứng dụng AI có thể triển khai hiệu quả hơn.
Cùng với đó, với lực lượng lao động chính là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của AI trong DN. Nếu không chú trọng đào tạo và nâng cao kỹ năng công nghệ cho nhân viên, AI sẽ khó lòng phát huy hết tiềm năng. Mặc dù, 61% DN cho biết sẽ triển khai AI rộng rãi trong 5 năm tiếp theo, điều này,để biến điều này thành hiện thực, việc trang bị kỹ năng thích hợp cho nhân viên là vô cùng cấp thiết.
Một thách thức khác không kém phần quan trọng là thiếu thời gian để học hỏi và làm quen với AI. Có đến 42% nhân viên cho rằng họ không có đủ thời gian cho việc này. Điều này, đòi hỏi các DN cần đầu tư nhiều hơn vào các chương trình đào tạo và tạo điều kiện thuận lợi cho nhân viên tiếp cận kiến thức mới.
Dẫu biết rằng, AI mang lại nhiều lợi ích, nỗi lo về việc công nghệ thay thế con người vẫn hiện hữu. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), AI có thể làm mất đi 85 triệu việc làm vào năm 2025, nhưng đồng thời cũng tạo ra 97 triệu cơ hội việc làm mới. Điều này đòi hỏi người lao động cần có những kỹ năng mới và khả năng thích ứng cao. Do đó, AI nên được nhìn nhận như một cơ hội để nâng cao năng lực và tìm kiếm những hướng đi nghề nghiệp mới, thay vì là một mối đe dọa.
Theo khảo sát của Viện IMRIC; Viện IRLIE và TC DN&TTVN cho thấy: Người lao động hiện đang chủ động và nhanh chân hơn DN trong việc ứng dụng AI để hỗ trợ công việc. Cụ thể, 36% người lao động cho biết thỉnh thoảng sử dụng AI, và 20% cho biết sử dụng thường xuyên. Đáng chú ý, trong nhóm đã áp dụng AI vào công việc, có đến 77% sử dụng công nghệ này với tần suất hàng ngày hoặc hàng tuần.
Do đó, Việt Nam được đánh giá có tương lai của AI rất hứa hẹn. Cạnh đó, để khai thác tối đa tiềm năng đó, DN cần có chiến lược dài hạn và rõ ràng. Chiến lược này không chỉ dừng ở việc phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ, mà còn bao gồm đào tạo nhân sự và tạo lập môi trường làm việc thuận lợi cho việc áp dụng AI.
Đặc biệt, các DN Việt Nam cần sớm nhận ra cơ hội lớn mà AI mang lại và nhanh chóng triển khai những bước đi chiến lược. Nếu chậm chân, họ có nguy cơ bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số. AI không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình vận hành, mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm – dịch vụ, mở ra những đột phá trong năng lực cạnh tranh.
Tin rằng, DN cần sớm tận dụng tối đa giá trị mà AI mang lại, cần tập trung vào ba trụ cột: đầu tư vào con người, phát triển hạ tầng công nghệ và xây dựng chiến lược ứng dụng AI một cách bài bản. Khi đó, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn trở thành yếu tố mang tính quyết định cho sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số. Bởi suy cho cùng, đầu tư vào AI cũng chính là đầu tư cho tương lai…
Phó viện trưởng Viện IMRIC, ThS. Mai Thanh Hải – GĐ Trung tâm Nghiên cứu chính sách, pháp luật cho đầu tư phát triển công nghệ Blockchain (CBT)
