Mới đây, Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) đã tổ chức buổi tham vấn pháp luật miễn phí dành cho các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) và Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) vào sáng ngày 01/12/2025 bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Có thể thấy, trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Qua đó, các hoạt động của Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trongsuốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, các luật gia, luật sư, các tư vấn viên pháp luật đã tham vấn pháp luật liên quan về 02 tình huống pháp lý có thể bị phạt tù tới 20 năm, tịch thu toàn bộ tài sản và “né thuế” để che dấu doanh thu, có thể lĩnh án hình sự cụ thể như sau:
Tình huống pháp lý thứ nhất: Buôn lậu có thể bị phạt tù tới 20 năm, tịch thu toàn bộ tài sản – Liên quan vợ chồng chủ Thẩm mỹ viện Mailisa
Mới đây, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (Bộ Công an) đã khởi tố, bắt tạm giam Phan Thị Mai (Giám đốc Công ty TNHH thẩm mỹ viện Mailisa), Hoàng Kim Khánh (Tổng giám đốc Công ty MK skincare) và 6 đối tượng liên quan về tội buôn lậu. Theo cơ quan điều tra, từ năm 2020-2024, với mục đích nhập mỹ phẩm về Việt Nam bán thông qua chuỗi Thẩm mỹ viện Mailisa, bà Mai cùng chồng thỏa thuận mua mỹ phẩm sản xuất tại Quảng Châu, Trung Quốc với giá rẻ. Mặt hàng này được xác định không đảm bảo chất lượng và thành phần theo công bố, không đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS) tại Trung Quốc. Vụ việc, hiện cơ quan công an đang mở rộng điều tra, xử lý hành vi sai phạm của tổ chức và các cá nhân liên quan; xác minh, kê biên, phong tỏa tài sản theo quy định…
Thành viên CLB DN IMRIC – IRLIE quan tâm về hành vi buôn lậu sẽ bị xử lý ra sao? Việc làm từ thiện của các đối tượng có được coi là tình tiết giảm nhẹ?
Căn cứ theo Điều 188 về Tội buôn lậu quy định, người nào buôn bán qua biên giới hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc ngược lại trái pháp luật hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý trị giá từ 100 – dưới 300 triệu đồng hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp tại Khoản 1 Điều 188 thì bị phạt tiền từ 50 – 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng – 3năm…
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp: Vật phạm pháp trị giá 1 tỷ đồng trở lên; Thu lợi bất chính 1 tỷ đồng trở lên… thì bị phạt tù từ 12 – 20 năm.
Mặt khác, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 – 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 – 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản; Pháp nhân thương mại phạm tội này có thể bị phạt tiền tới 15 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng – 3 năm, thậm chí đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.
Điển hình, liên vụ việc liên quan đến vợ chồng chủ Thẩm mỹ viện Mailisa, cơ quan điều tra xác định các đối tượng buôn lậu theo phương thức và thủ đoạn tinh vi. Căn cứ vào thông tin ban đầu về số lượng mỹ phẩm đặc biệt lớn và số tiền thu lợi bất chính hàng nghìn tỉ đồng, đối tượng thực hiện hành vi có thể phải đối diện mức án từ 12 – 20 năm tù, bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 – 5 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.
Điều đáng nói, đây không phải là lần đầu hệ thống thẩm mỹ viện trên bị phát hiện sai phạm. Trước đây, chuỗi cơ sở đã từng bị xử phạt và đình chỉ hoạt động vì cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh khi chưa được cấp phép; Thực hiện thủ thuật xâm lấn vượt phạm vi cho phép; Quảng cáo sai phép, thổi phồng công dụng của dịch vụ…
Còn về việc làm từ thiện của các đối tượng liên quan, theo Điều 51 BLHS về các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, việc làm từ thiện không phải là một tình tiết giảm nhẹ được quy định cụ thể.Thế nhưng, trong quá trình xét xử, cơ quan tiến hành tố tụng có thể xem xét về tình tiết người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác nếu việc làm từ thiện được ghi nhận bằng giấy khen, bằng khen, huân chương…từ các cấp có thẩm quyền…
Tình huống pháp lý thứ hai: Che giấu doanh thu để ‘né thuế’, có thể lĩnh án hình sự
Thành viên CLB DN IMRIC – IRLIE trăn trở: Nếu hộ kinh doanh ‘né thuế’ nhằm che dấu doanh thu, liệu có chịu trách nhiệm hình sự hay không?
Có thể thấy, các hộ kinh doanh từ chối chuyển khoản, ghi sai nội dung giao dịch hoặc không xuất hóa đơn để né thuế đang gia tăng. Xin khuyến nghị, hành vi lách luật này không chỉ gây thất thu ngân sách và tạo cạnh tranh không lành mạnh, có thể bị xử lý hình sự về tội trốn thuế, đánh đổi tự do chỉ để trốn vài đồng thuế là cái giá không hề rẻ…
Qua theo dõi báo chí, Ngành Thuế Hà Nội mới đây vừa phát đi cảnh báo về các hành vi cố tình che giấu doanh thu thông qua hình thức thanh toán không minh bạch. Qua đó, Ngành thuế Hà Nội liên tục phát hiện các trường hợp hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh thực hiện hành vi né thuế bằng nhiều thủ đoạn tinh vi. Trong đó, phổ biến nhất là từ chối nhận thanh toán chuyển khoản hoặc hướng dẫn khách hàng ghi nội dung chuyển khoản sai bản chất giao dịch mua bán. Một số người bán hàng thậm chí công khai “bày chiêu” cho người mua: không lấy hóa đơn, chỉ trả tiền mặt, chuyển khoản qua tài khoản người thứ ba, ghi chú chuyển khoản thành “tiền mượn”, “trả nợ” hoặc “tiền cà phê”…Đặc biệt, trong nhóm kinh doanh ăn uống, thời trang, mỹ phẩm, bán hàng online thì hậu quả đối với ngân sách và môi trường kinh doanh là rất lớn.
Ví dụ điển hình, vụ việc TikToker Vũ Nam Phương, hay còn gọi là Cún Bông, cùng Công ty CP Dược Hoa Kỳ được xác định có doanh thu lớn từ hoạt động kinh doanh trực tuyến, nhưng không xuất hóa đơn và kê khai thuế đầy đủ, gây thất thu ngân sách hơn 10 tỷ đồng. Đây là một trong số những trường hợp đã sử dụng nhiều tài khoản trên các sàn thương mại điện tử để mở rộng hoạt động bán hàng, doanh thu lên đến hàng trăm tỷ đồng nhưng cố tình không kê khai thuế…
Ngay sau thời điểm Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/6/2025 yêu cầu hộ kinh doanh doanh thu lớn phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Nhiều hộ kinh doanh đã truyền tai nhau các “chiêu né thuế” như ngừng thanh toán COD, cố tình chia nhỏ doanh thu, từ chối chuyển khoản, hoặc thống nhất “thỏa thuận miệng” với khách hàng rằng “không lấy hóa đơn thì giá rẻ hơn”. Nghiêm trọng hơn, cơ quan thuế còn phát hiện nhiều trường hợp hộ kinh doanh cấu kết với DN để xây dựng hai hệ thống sổ sách song song: nếu khách hàng cần hóa đơn, giao dịch sẽ được đẩy qua DN; nếu khách không lấy hóa đơn thì doanh thu sẽ được tính qua hộ kinh doanh để hưởng mức thuế khoán thấp hơn. Mô hình này khiến Nhà nước thất thu, còn các DN chấp hành nghiêm túc nghĩa vụ thuế lại chịu thiệt thòi nặng trong cạnh tranh.
Dưới góc độ pháp luật, Nhà nước không can thiệp vào việc hộ kinh doanh thu tiền bằng tiền mặt hay chuyển khoản, tuy nhiên yêu cầu mọi khoản doanh thu phải được kê khai trung thực và có chứng từ hợp pháp. Nếu người kinh doanh cố tình trốn thuế, cơ quan quản lý có quyền đối chiếu dữ liệu ngân hàng, dữ liệu hóa đơn điện tử, dữ liệu sàn thương mại điện tử và cả dữ liệu định danh cá nhân để xác định hành vi gian lận.
Căn cứ theo Điều 200 Bộ luật Hình sự. Mức phạt cao nhất có thể lên tới 7 năm tù giam, kèm theo phạt tiền và tịch thu tài sản. Đây không phải là hình phạt mang tính răn đe đơn thuần, mà là chế tài nghiêm minh đối với hành vi cố ý lẩn tránh nghĩa vụ thuế. Theo đó, đối với hành vi trốn thuế bị phát hiện không còn là lỗi hành chính mà có thể chuyển sang xử lý hình sự, thì mỗi quyết định né thuế hôm nay có thể phải trả giá rất đắt ngày mai….
Như vậy, trốn thuế không đơn thuần là vi phạm pháp luật mà còn là chiếm dụng nguồn lực chung, gây tổn thất cho toàn cộng đồng. Do đó, khi người mua, lấy hóa đơn là quyền lợi của chính mình, quyền bảo hành, quyền khiếu nại, quyền bảo vệ pháp lý khi có tranh chấp thì họ sẽ có động lực yêu cầu người bán thực hiện đúng quy định. Đây là yếu tố then chốt để xây dựng văn hóa thương mại minh bạch…
Xin trích lược hai trường hợp được các luật gia, luật sư, các tư vấn viên pháp luật đã tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, rất mong quý doanh nghiệp và người dân tham khảo…Chúng tôi sẵn sàng tham vấn pháp lý miễn phí nhằm lan toả, nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật trong doanh nghiệp và người dân ngày càng được nhân rộng. Đồng thời, nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và ý thức tuân thủ, chấp hành, tự giác học tập, tìm hiểu pháp luật, xây dựng lối sống và làm việc theo pháp luật trong toàn xã hội; đưa công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phát triển ổn định, bền vững, đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả, góp phần bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền được thông tin về pháp luật của công dân…
Luật gia Hồ Minh Sơn
