Có thể thấy, việc trợ giúp pháp lý là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước dành cho những người không có khả năng sử dụng dịch vụ pháp lý có thu phí, theo đó người nghèo, người yếu thế trong xã hội được sử dụng dịch vụ pháp lý miễn phí khi có vướng mắc, tranh chấp pháp luật.
Trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE); Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Cụ thể, vào sáng ngày 24/09/2025, tại số 414, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Tân Thuận, TP.HCM. Viện IMRIC phối hợp Viện IRLIE; TC DN&TTVN giao Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) tổ chức buổi tham vấn, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến. Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Như vậy, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, địa phương, Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn và Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; TC DN&TTVN và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn; Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trong suốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, Gs.Ts. Hồ Minh Sơn – Viện trưởng Viện IMRIC, Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm đã tham vấn tình huống pháp lý người chia sẻ clip liên quan vụ học sinh túm tóc, ấn đầu cô giáo ở Hà Nội và kẻ cầm đầu đối mặt án chung thân cụ thể như sau:
Sự việc thứ nhất: Tình huống pháp lý người chia sẻ clip liên quan vụ học sinh túm tóc, ấn đầu cô giáo ở Hà Nội
Qua theo dõi báo chí đưa tin, vụ việc nam học sinh Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) hành hung giáo viên ngay tại lớp học những ngày qua đã gây bức xúc dư luận. Trước đó, clip được lan truyền trên mạng xã hội ghi lại cảnh tượng một nam sinh lao vào tấn công cô giáo trước mặt nhiều học sinh khác.
Theo thông tin từ lãnh đạo nhà trường, trước khi xảy ra sự việc 1 ngày, nam sinh đã mang đồ chơi sắc nhọn đến lớp và được cô giáo chủ nhiệm nhắc nhở cất ở nhà. Thế nhưng, hôm sau nam sinh vẫn đem đồ chơi này tới trường. Khi nhìn thấy, giáo viên nghĩ vật nhọn sẽ gây nguy hiểm cho học sinh và đây cũng là vật cấm bị mang tới trường theo nội quy, nên đã tịch thu. Sau đó, nam sinh có hành vi túm tóc, kéo cô để giằng lại món đồ chơi.
Liên quan đến sự việc này, Bộ GD-ĐT đã yêu cầu Sở GD-ĐT Hà Nội, Trường THCS Đại Kim báo cáo. Bộ cũng có văn bản gửi UBND TP Hà Nội, UBND phường Định Công đề nghị chỉ đạo các cơ quan chức năng của địa phương tiến hành xác minh, xử lý nghiêm hành vi vi phạm (nếu có) nhằm đảm bảo an toàn tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của nhà giáo khi thực hiện nhiệm vụ.
Trong khi chờ thông tin chính thức từ các cơ quan chức năng, các thành viên CLB Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) quan tâm, tranh luận tại buổi tham vấn pháp lý: Trường hợp giáo viên hoặc cá nhân đăng tải, chia sẻ clip trên có vi phạm pháp luật không?
Có thể thấy, điều quan trọng hiện là tập trung bảo vệ môi trường sư phạm. Việc truy cứu trách nhiệm của người đăng tải clip không nên đặt nặng hơn việc xử lý chính hành vi bạo lực học đường.
cần nhìn nhận vấn đề từ nhiều khía cạnh pháp lý.
Trước hết, clip có phải tài liệu mật?
Qua đó, đoạn clip được ghi lại trong lớp học, có nhiều người chứng kiến, không thuộc bí mật nhà nước, bí mật công tác hay đời tư được pháp luật bảo vệ. Vì vậy, việc tồn tại và lưu hành clip này không phải hành vi làm lộ bí mật.
Kế đến, nếu giáo viên, cá nhân đăng tải, chia sẻ clip có vi phạm không?
Nếu hành động chia sẻ nhằm phản ánh sự thật khách quan, cảnh báo xã hội, bảo vệ quyền lợi chính đáng của giáo viên không thể coi là vi phạm pháp luật.
Mặc dù vậy, trường hợp clip bị cắt ghép, thêm thắt hoặc được phát tán với mục đích bôi nhọ, xúc phạm nhân phẩm, danh dự của học sinh hoặc giáo viên có thể bị xem xét xử lý được căn cứ theo Điều 34, 38 Bộ luật Dân sự hoặc Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP về Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.
Qua đó, điều quan trọng hiện nay là tập trung bảo vệ môi trường sư phạm, hỗ trợ tâm lý cho giáo viên và chấn chỉnh hành vi sai lệch của học sinh.
Việc truy cứu trách nhiệm của người đăng tải clip không nên đặt nặng hơn việc xử lý chính hành vi bạo lực học đường. Nếu clip do giáo viên chia sẻ chỉ có thể coi là vi phạm khi gây thiệt hại hoặc xâm phạm quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức khác. Còn nếu phản ánh đúng sự thật, chúng ta không thể quy kết là hành động sai trái.
Sự việc thứ hai: Kẻ cầm đầu đối mặt án chung thân?
Qua theo dõi báo chí, vào ngày 10/9 vừa qua, Phòng phòng ngừa, điều tra tội phạm xâm phạm về nhân thân, Cục Cảnh sát hình sự chủ trì, phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự, Công an TP Hà Nội tiến hành bắt giữ và khám xét khẩn cấp chỗ ở các đối tượng trong đường dây, tạm trú tại phường Bồ Đề gồm: Phạm Văn Hùng, Trần Ngọc Ba (SN 1990), Phùng Thị Thảo (SN 1984), Lê Thanh Thành (SN 1998), Nguyễn Thị Thu Ngân (SN 1991), Phạm Thị Ngọc Thúy (SN 1992) và Nguyễn Thị Hoa (SN 1989), trú tại phường Việt Hưng (Hà Nội)…
Theo kết quả điều tra ban đầu xác định, nhận thấy nhiều bệnh nhân đang điều trị suy thận có nhu cầu cao trong việc mua, bán thận để ghép nên Phạm Văn Hùng đã cấu kết với các đối tượng đứng ra tổ chức môi giới mua bán thận để hưởng lợi. Để thực hiện hành vi, các đối tượng sử dụng Facebook đăng bài có nội dung cần người hiến gan, thận kèm số điện thoại liên hệ. Khi tìm được người mua, các đối tượng ra giá khoảng 1,2 tỷ đồng/1 quả thận. Toàn bộ chi phí phẫu thuật cấy ghép và các chi phí xét nghiệm cho người bán do người mua chịu trách nhiệm chi trả.
Đối với người bán thận, các đối tượng dẫn họ đến bệnh viện để kiểm tra, đánh giá sức khoẻ, xét nghiệm các chỉ số phục vụ việc cấy ghép. Khi đã tìm được người bán, người mua đủ điều kiện tiến hành cấy ghép, các đối tượng hướng dẫn người bán hoàn thiện các giấy tờ thủ tục để bệnh viện ghép tạng.
Sau khi hoàn thành việc mua bán, các đối tượng trả cho người bán từ 450-550 triệu đồng, số tiền còn lại các đối tượng chia nhau hưởng lợi. Điển hình, các đối tượng thường xuyên thay đổi chỗ ở, chủ yếu sử dụng mạng xã hội để giao dịch nhằm tránh bị cơ quan chức năng phát hiện. Quá trình điều tra, từ đầu năm 2024 đến nay, Phạm Văn Hùng cùng đồng bọn đã thực hiện hành vi môi giới mua bán thận cho khoảng từ 25 đến 30 cặp ghép thành công tại các bệnh viện lớn trên địa bàn Hà Nội…
Hiện vụ án đang được Cơ quan Cảnh sát điều, Công an TP Hà Nội tiếp tục phối hợp với Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an điều tra mở rộng.
Trong đó, người mua, người bán bộ phận cơ thể người khác sẽ bị truy cứu trách nhiệm về Tội mua bán bộ phận cơ thể người theo quy định của Bộ luật Hình sự, tùy vào mức độ phạm tội, cao nhất có thể phạt tù chung thân.
Có thể hiểu, việc hiến tặng nội tạng là một hành động mang nhiều ý nghĩa nhân văn, thể hiện nghĩa cử cao đẹp giữa người với người, chính sách nhân đạo của Nhà nước. Thế nhưng, vì lợi nhuận, nhiều đối tượng lại lợi dụng điều này để hợp pháp hóa cho những đường dây mua bán bộ phận cơ thể người. Từ nạn mua bán thận nói riêng, các bộ phận cơ thể người nói chung trên thực tế, phápluật nước ta đã có những quy định nghiêm cấm và xử lý hành vi trên.
Căn cứ khoản 3, khoản 8 Điều 11 Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác 2006 thì hành vi mua, bán mô, bộ phận cơ thể người; mua, bán xác và hành vi quảng cáo, môi giới việc hiến, nhận bộ phận cơ thể người vì mục đích thương mại là những hành vi bị pháp luật nghiêm cấm. Nếu người nào vi phạm một trong những hành vi nêu trên có thể bị xử lý hình sự.
Căn cứ quy định tại Điều 154 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) , tội mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người, trường hợp do khách thể của Tội mua bán bộ phận cơ thể người là bộ phận cơ thể của người khác nên người bán bộ phận cơ thể của chính mình sẽ không bị truy cứu theo tội này.
Tuy nhiên, người mua, người bán bộ phận cơ thể người khác sẽ bị truy cứu trách nhiệm về Tội mua bán bộ phận cơ thể người theo quy định tại Điều 154 Bộ luật Hình sự 2015 tùy vào mức độ phạm tội mà bị phạt tù từ 3-7 năm đến mức hình phạt cao nhất là từ 12-20 năm hoặc chung thân, trừ trường hợp người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thì không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội được quy định tại khoản 1 điều này.
Căn cứ Điều 17 Bộ luật Hình sự 2015, đồng phạm là trường hợp có 2 người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm. Đồng phạm gồm người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức. Vì vậy, các đối tượng tham gia trong đường dây mua bán thận là đồng phạm, có thể sẽ bị xử lý cùng tội danh Mua bán bộ phận cơ thể người. Tùy theo tính chất, mức độ của hành vi thực hiện, tham gia với vai trò khác nhau (chủ mưu cầm đầu hay thực hành, xúi giục, giúp sức) mà người phạm tội sẽ phải chịu mức hình phạt tương ứng.
Nếu trong quá trình điều tra, xác minh cơ quan có thẩm quyền có đầy đủ căn cứ xác định bác sĩ biết rõ hành vi này là hành vi vi phạm pháp luật nhưng vẫn thực hiện thì tùy vào tính chất, mức độ của hành vi, vai trò tham gia cụ thể mà sẽ phải chịu mức hình phạt tương ứng. Hoặc người biết rõ hành vi đó nhưng không tố giác với cơ quan chức năng có thẩm quyền thì có thể bị xử lý theo quy định pháp luật về Tội không tố giác tội phạm căn cứ theo quy định tại Điều 390 Bộ luật Hình sự 2015 có thể sẽ bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
CTV TVPL Bùi Văn Hải (Trung tâm TTLCC) – CTV TVPL Trần Ngọc Danh (Trung tâm TVPLMS)
