Gần đây, tại số 412, đường Huỳnh Tấn Phát, phường Bình Thuận, quận 7, TP.HCM, Viện Nghien cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE) nhận được thư của người dân liên quan đến Luật Đất đai 2024 và Nghị định số 101/2024/NĐ-CP…
Phân tích yếu tố pháp lý, Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) xin trả lời như sau: Nghị định số 101/2024/NĐ-CP quy định về các trường hợp đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất phải cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Theo luật đất đai 2024, sổ đỏ hộ gia đình xóa bỏ, thì người dân có cần phải đi đổi lại không và nếu không đổi thì sổ đó có còn giá trị pháp lý?
Trường hợp phải cấp mới sổ đỏ khi đăng ký biến động đất đai
Căn cứ vào Luật Đất đai 2024, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất (thường gọi là sổ đỏ) là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
Tài sản gắn liền với đất được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất là nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất theo quy định của pháp luật.
Giấy chứng nhận về quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của các luật có liên quan được thực hiện theo quy định của luật này có giá trị pháp lý tương đương như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất tại luật này.
Trong khi đó, Luật Đất đai 2013, tên gọi “sổ đỏ” mới ngắn gọn hơn, trong đó thay cụm từ “quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất” bằng “quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất”.
Căn cứ tại Điều 23 Nghị định số 101/2024/NĐ-CP quy định về các trường hợp đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất phải cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất như sau: Hợp thửa đất hoặc tách thửa đất; Người thuê, thuê lại quyền sử dụng đất của nhà đầu tư được Nhà nước giao đất, cho thuê đất để đầu tư xây dựng kinh doanh kết cấu hạ tầng; Dự án đầu tư có sử dụng đất mà điều chỉnh quy hoạch xây dựng chi tiết dự án theo quy định của pháp luật về xây dựng hoặc trường hợp chủ đầu tư dự án đã được cấp Giấy chứng nhận cho toàn bộ diện tích đất thực hiện dự án mà có nhu cầu cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất cho từng thửa đất theo quy hoạch xây dựng chi tiết đã được phê duyệt; Chứng nhận quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất trên thửa đất đã được cấp Giấy chứng nhận; Thay đổi toàn bộ các thông tin thửa đất do đo đạc lập bản đồ địa chính; thay đổi diện tích đất ở do xác định lại diện tích đất ở theo quy định tại khoản 6 Điều 141 của Luật Đất đai; Các trường hợp đăng ký biến động về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất mà trên Giấy chứng nhận đã cấp không còn dòng trống để xác nhận thay đổi hoặc trường hợp người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất có nhu cầu cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất.
Do đó, những trường hợp phải cấp mới sổ đỏ khi đăng ký biến động đất đai được quy định như trên.
Sổ đỏ hộ gia đình bị xóa bỏ thì có bắt buộc phải đi đổi lại?
Căn cứ Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 có quy định không cấp sổ đỏ cho hộ gia đình (xóa bỏ sổ đỏ hộ gia đình) nhưng hiện nhiều người chưa nắm rõ và lo lắng không biết có phải đi xin cấp đổi lại hay không.
Tại khoản 3 Điều 256 Luật Luật Đất đai số 31/2024/QH15 quy định: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất đã được cấp trước ngày 1/8/2024 vẫn có giá trị pháp lý;Không phải cấp đổi sang Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất trừ trường hợp có nhu cầu.
Vì vậy, người sử dụng đất đã được cấp Sổ đỏ, Sổ hồng trước ngày 1/8/2024 không bắt buộc phải đổi lại Sổ đỏ, Sổ hồng theo Luật Đất đai 2024.
Thế nhưng, nếu có nhu cầu thì được cấp đổi sang Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản khác gắn liền với đất theo quy định tại Luật Đất đai 2024. Đồng thời, Luật Đất đai mới cũng quy định cụ thể đối với trường hợp Sổ đỏ, Sổ hồng cấp cho hộ gia đình trước ngày 1/8/2024 nếu có nhu cầu thì được cấp đổi sang mẫu mới và ghi đầy đủ tên các thành viên có chung quyền sử dụng đất.
Việc xác định thành viên có chung quyền sử dụng đất của hộ gia đình sẽ do các thành viên này tự thỏa thuận và chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Tại Điều 259 Luật Đất đai 2024 có quy định xử lý quyền sử dụng đất của hộ gia đình có trước ngày 1/8/2024 như sau: Hộ gia đình sử dụng đất được xác định theo quy định của pháp luật về đất đai trước ngày 1/8/2024 thì được tham gia quan hệ pháp luật về đất đai với tư cách nhóm người sử dụng đất mà có chung quyền sử dụng đất quy định tại khoản 2 Điều 27 Luật Đất đai 2024; Hộ gia đình sử dụng đất đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất trước ngày 1/8/2024 thì có quyền và nghĩa vụ như quyền và nghĩa vụ của cá nhân sử dụng đất theo quy định của Luật này; Khi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thực hiện giao đất, cho thuê đất cho hộ gia đình để thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã được phê duyệt thì phải ghi cụ thể các cá nhân là thành viên hộ gia đình có quyền sử dụng đất vào quyết định giao đất, cho thuê đất; Hộ gia đình được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất trước ngày 1/8/2024 thì được tiếp tục sử dụng đất trong thời hạn sử dụng đất còn lại. Khi hết thời hạn sử dụng đất thì được gia hạn sử dụng đất theo hình thức giao đất, cho thuê đất cho các cá nhân là thành viên hộ gia đình đó theo quy định Luật Đất đai 2024.
Nhằm đảm bảo thực hiện đúng các quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất cũng như hạn chế tối đa các tranh chấp liên quan, Viện IMRIC và Viện IRLIE giao Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) mong muốn người sử dụng đất phải nắm rõ các quy định của pháp luật đất đai hiện hành. Tuy nhiên thực tế, không phải tất cả mọi người đều có thể tìm hiểu những kiến thức về Luật đất đai dẫn đến tình trạng khi xảy ra tranh chấp thì đều đã đến giai đoạn khó khăn, mất nhiều thời gian, công sức giải quyết…
Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn thường xuyên tổ chức hội thoại trực tiếp và trực tuyến về đất đai nhằm giúp người dân và doanh nghiệp hiểu được quyền và nghĩa vụ của mình trong quá trình sử dụng đất đai. Hạn chế tối đa các tranh chấp phát sinh không đáng có khiến bạn mất nhiều thời gian và công sức giải quyết.
Điển hình, đất đai là một trong lĩnh vực rộng và vô cùng phức tạp. Luật đất đai có quy định các nguyên tắc sử dụng đất, trách nhiệm của nhà nước trong việc quản lý đất đai một cách hiệu quả, quyền lợi nghĩa vụ của người sử dụng đất, cũng như khuyến khích cải tạo và bảo vệ tài nguyên đất đai của nhà nước, phân loại đất đai để quản lý và cải tạo đất đai một cách hiệu quả nhất. Luật cũng quy định các hành vi cấm trong lĩnh vực quản lý, sử dụng cũng như khai thác tài nguyên đất của nhà nước. Trong lĩnh vực quản lý nhà nước đưa ra kế hoạch sử dụng đất, chính sách sử dụng đất để phù hợp với tài nguyên đất thông qua quy hoạch và hoạch định quỹ đất cho các lĩnh Nông lâm, nông nghiệp, công nghiệp & đất ở…Luật Đất đai quy định chính sách thu hồi đất, trưng dụng đất, bồi thường đất, hỗ trợ, tái định cư một cách phù hợp với mục đích sử dụng đất cho lợi ích quốc gia và sử dụng hiệu quả cũng như chính sách đúng đắn phù hợp nhất cho người sử dụng đất khi bị thu hồi đất. Luật cũng quy định trình tự thủ tục thi hành cấp đất, thuê đất và cưỡng chế thi hành khi vi về đất đai, quy định về giá đất, giá thuê đất cho các loại đất của nhà nước.
Pháp luật Đất đai và pháp luật có liên quan Luật đất đai là một ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam bao gồm tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ đất đai hình thành trong quá trình chiếm hữu, sử dụng và định đoạt đất đai. Trong đó, Quan hệ về đất đai giữa nhà nước và người sử dụng đất như giao đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, giải quyết các tranh chấp về đất đai và Quan hệ giữa những người sử dụng đất với nhau như chuyển đổi, chuyển nhượng, thừa kế, thế chấp quyền sử dụng đất.
Viện IMRIC và Viện IRLIE có đội ngũ nhiều nhà khoa học, nghiên cứu phản biện khoa học và chiến lược về truyền thông, Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn có đội ngũ luật sư, luật gia có chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực đất đai, Trung tâm thường xuyên tham vấn pháp lý các vấn đề như: Mua bán, chuyển nhượng, tặng cho đất đai, thừa kế đất đai, tranh chấp đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, vụ việc dân sự, vấn đề xây dựng, quy định pháp luật khác về đất đai nhằm có giải pháp tư vấn toàn diện….
Thông qua việc tuyên truyền, phổ biến, tư vấn pháp luật về đất đai những vướng mắc của công dân cũng như của các địa phương được các thành viên của Viện IMRIC, Viện IRLIE, TRung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn nguyên là các cán bộ đã từng công tác tại các ngành pháp luật như Viện Kiểm sát, TAND tối cao, các luật sư có kinh nghiệm, các tư vấn viên pháp luật thường xuyên được tham dự tập huấn sẽ tư vấn trực tiếp giúp người dân, doanh nghiệp giải tỏa những vướng mắc về đền bù, thu hồi đất, về thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, về thừa kế đất đai,…
Luật gia Phạm Trắc Long – Phó viện trưởng TT Viện IRLIE, GĐ Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn
