Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) giao Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC) và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn (TTTVPLMS) đã tổ chức buổi tham vấn pháp luật miễn phí dành cho các doanh nghiệp thành viên Câu lạc bộ Doanh nhân IMRIC – IRLIE (Viện IMRIC) và Câu lạc bộ Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật (Viện IRLIE) vào sáng ngày 21/11/2025 bằng hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Có thể thấy, trong quá trình hoạt động của Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC) thường xuyên phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật&Kinh tế hội nhập (IRLIE) luôn xem công tác trợ giúp pháp lý góp phần giúp người dân giảm nghèo về pháp luật, do đó, Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2006 và Luật Trợ giúp pháp lý được Quốc hội thông qua năm 2017 đều xác định người nghèo là nhóm đối tượng ưu tiên đầu tiên trong các nhóm đối tượng được trợ giúp pháp lý…
Đồng thời, truyền tải nội dung trên các trang tin điện tử, mạng xã hội, tạp chí in như: www.huongnghiepthitruong.vn (Viện IMRIC); www.chinhsachphapluat.vn (Viện IRLIE); www.tuvanphapluatvietnam.vn (Trung tâm TVPLMS); www.thamvanphapluat.vn (Trung tâm TTLCC); www.nghiencuupldautu.vn và www.phattrienspcongnghe.vn (Hiệp hội Nghiên cứu, Tư vấn về Chính sách, pháp luật cho hoạt động đầu tư tại Việt Nam “AVRCIPL”); www.bestlife.net.vn; www.doanhnghiepnongnghiep.vn (liên kết Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam); www.vanhoacongdong.vn (Hiệp hội Phát triển Văn hoá cộng đồng Việt Nam)…
Qua đó, các hoạt động của Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn về công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người yếu thế được triển khai đồng bộ, thống nhất trên toàn quốc và được thực hiện thường xuyên, trong đó chú trọng các hoạt động hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo, người yếu thế như: thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý; truyền thông về trợ giúp pháp lý ở cơ sở; nâng cao năng lực đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, đội ngũ người tham gia trợ giúp pháp lý…
Cùng với đó, các hoạt động trợ giúp pháp lý được Viện IMRIC; Viện IRLIE; Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm và Trung tâm tư vấn pháp luật Minh Sơn tuyên truyền về các vụ việc trợ giúp pháp lý, với mong muốn ngày càng được nâng cao, nhiều vụ việc thành công, hiệu quả như người được trợ giúp pháp lý được tuyên không có tội hoặc được tuyên mức án nhẹ hơn hoặc chuyển tội danh hay thay đổi khung hình phạt thấp hơn so với mức đề nghị trong cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân…Đặc biệt, trongsuốt thời gian qua trợ giúp pháp lý đã thể hiện rất tốt vai trò của mình trong việc đảm bảo việc xét xử vụ việc khách quan, đúng người, đúng tội, tránh được oan sai cho người dân cũng như đã thực hiện thành công chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước dành cho người nghèo, các đối tượng yếu thế trong xã hội. Trợ giúp pháp lý đã giúp người dân sử dụng pháp luật khi có tranh chấp, vướng mắc, giúp người dân “giảm nghèo về pháp luật”, đảm bảo trật tự an toàn xã hội, người dân yên tâm lao động để giảm nghèo về kinh tế…
Tại buổi tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật miễn phí lần này, các luật gia, luật sư và các tư vấn viên pháp luật đã tham vấn nhiều tình huống pháp lý, xin trích lược hai trường hợp điển hình tình huống pháp lý liên quan tài liệu bản gốc trong hồ sơ vụ án lưu trữ tại tòa, ai được mượn và cho vay tiền, ghi âm có được coi là chứng cứ trong tố tụng dân sự cụ thể như sau:
Thứ nhất: Tài liệu bản gốc trong hồ sơ vụ án lưu trữ tại tòa, ai được mượn?
Tại buổi tham vấn pháp lý, thành viên CLB Báo chí Truyền thông&Chính sách pháp luật nêu câu hỏi: Ai mới được mượn hồ sơ, tài liệu bản gốc của vụ án được lưu trữ tại toà?
Qua theo dõi báo chí đưa tin, TAND Tối cao đang lấy ý kiến đối với dự thảo Thông tư quy định công tác văn thư, lưu trữ trong TAND (dự thảo 2). Theo đó, thông tư này quy định các hoạt động về công tác văn thư, lưu trữ trong TAND. Trong đó, có công tác quản lý hồ sơ vụ án của TAND; công tác thu thập, chỉnh lý, xác định giá trị, bảo quản, thống kê và phục vụ sử dụng tài liệu lưu trữ hình thành trong hoạt động quản lý, điều hành của các đơn vị thuộc TAND Tối cao và TAND các cấp.
Theo dự thảo thông tư, nguyên tắc quản lý về văn thư, lưu trữ đối với hồ sơ vụ án, vụ việc trong TAND phải bảo đảm quản lý tập trung, thống nhất, liên tục từ khi đơn vị, cá nhân lập hồ sơ hoặc nhận bàn giao cho đến khi chuyển giao cho đơn vị, cá nhân khác nộp vào Lưu trữ cơ quan; tuân thủ các nguyên tắc chung về quản lý hồ sơ nghiệp vụ; bảo đảm bí mật nhà nước và bí mật công tác theo quy định của pháp luật.
Tài liệu, hồ sơ lưu trữ của TAND: Về hồ sơ, tài liệu lưu trữ của TAND gồm các loại hồ sơ vụ án; các hồ sơ quản lý nhà nước; các hồ sơ, tài liệu khác thuộc diện phải lưu trữ theo quy định của pháp luật; các hồ sơ, tài liệu có giá trị phục vụ hoạt động thực tiễn, nghiên cứu khoa học, lịch sử được lựa chọn để lưu trữ.
Trong đó, các loại hồ sơ vụ án gồm: Hồ sơ vụ án hình sự; hồ sơ áp dụng biện pháp hồ lý chuyển hướng; hồ sơ vụ việc dân sự; hồ sơ vụ án hành chính; tiểu hồ sơ giải quyết đơn đề nghị, kiến nghị, xem xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm, thủ tục đặc biệt; hồ sơ áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại tòa án; xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng; hồ sơ thi hành án hình sự; hồ sơ đặc xá; hồ sơ giải quyết khiếu nại tố cáo quyết định, hành vi tố tụng; hồ sơ trọng tài thương mại; hồ sơ ủy thác tư pháp, tương trợ tư pháp; các loại sổ nghiệp vụ; các loại hồ sơ vụ án, vụ việc khác theo quy định của pháp luật.
Quy định về mượn tài liệu trong hồ sơ vụ án: Qua tham chiếu Điều 46 dự thảo quy định về các đối tượng khai thác, sử dụng hồ sơ, tài liệu của TAND. Cụ thể, căn cứ các quy định của pháp luật tố tụng và tính đặc thù của hoạt động tư pháp, các đối tượng được khai thác, sử dụng tài liệu lưu trữ tại TAND được chia theo loại tài liệu.
Đối với tài liệu quản lý nhà nước, đối tượng được sao, chụp tài liệu là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong TAND và các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác được sao tài liệu lưu trữ vì mục đích công vụ và các nhu cầu riêng chính đáng.
Tài liệu được sao, chụp là các tài liệu có trong Kho lưu trữ không mang bí mật nhà nước do TAND quản lý. Các đối tượng khác nhau có thể được sao, chụp các tài liệu khác nhau, căn cứ vào các quy định của pháp luật và theo quy định tại Quy chế này.
Còn đối với hồ sơ vụ án và tài liệu trong hồ sơ vụ án, đối tượng được mượn hoặc rút toàn bộ hồ sơ vụ án đối với tài liệu tại Kho lưu trữ TAND Tối cao là các đơn vị thuộc TAND Tối cao và VKSND Tối cao trực tiếp xem xét, giải quyết án. Đối với tài liệu tại Kho lưu trữ các Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao, TAND cấp tỉnh và Tòa án khu vực là các TAND, VKSND cùng cấp; TAND, VKSND cấp trên.
Đối tượng được mượn tài liệu bản gốc trong hồ sơ vụ án (mượn có thời hạn) là Cơ quan điều tra thuộc VKSND Tối cao, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Công an cấp tỉnh, Công an cấp xã.
Đối tượng được trả hoặc rút tài liệu bản gốc là người đứng tên trong các tài liệu được trả hoặc được người đó ủy quyền hợp pháp; cơ quan thi hành án theo quy định của pháp luật. Loại tài liệu được trả gồm: tài liệu thuộc về nhân thân; tài liệu về quyền sử dụng động sản, bất động sản; tài liệu bị thu giữ không phải là tang vật vụ án; tài liệu liên quan đến việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ; các tài liệu khác theo quy định của pháp luật liên quan. Việc trả lại tài liệu bản gốc căn cứ vào quyết định hoặc bản án đã có hiệu lực pháp luật và các quy định của pháp luật liên quan.
Cùng với đó, về đối tượng được sao, chụp tài liệu sẽ căn cứ vào quy định của pháp luật tố tụng và Quy chế này, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc TAND và các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có thể được sao, chụp tài liệu lưu trữ của TAND vì mục đích công vụ và các nhu cầu riêng chính đáng.
Thứ hai: Cho vay tiền, ghi âm có được coi là chứng cứ trong tố tụng dân sự?
Tại buổi tham vấn pháp lý, các doanh nhân thành viên CLB DN IMRIC – IRLIE nêu câu hỏi: Bản ghi âm việc cho vay tiền có được coi là chứng cứ để chứng minh giao dịch vay nợ giữa các bên hay không?
Tại Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015 thì giao dịch dân sự được thể hiện bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể.
Tại Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015: “Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”. Như vậy, pháp luật không quy định hợp đồng vay tài sản bắt buộc phải được lập thành văn bản.
Trường hợp quý doanh nhân quan tâm, các bên đã gặp gỡ, thỏa thuận về nội dung vay tiền, quýdoanh nhân đã chuyển khoản tiền vay cho người vay. Căn cứ vào khoản 3 Điều 400 Bộ luật Dân sự 2015 quy định thời điểm giao kết hợp đồng bằng lời nói là thời điểm các bên đã thỏa thuận về nội dung của hợp đồng. Do đó, hợp đồng vay tiền giữa các bên đã được giao kết và có hiệu lực theo quy định tại Điều 401 Bộ luật Dân sự 2015. Do đó, người vay tiền phải thực hiện nghĩa vụ trả tiền vay cho bạn khi đến hạn theo thỏa thuận của các bên.
Nếu người này viện dẫn lý do không có giấy vay tiền nên không trả nợ, quý doanh nhân có quyền khởi kiện tới Tòa án nhân dân có thẩm quyền để đòi lại tài sản theo quy định tại Điều 186 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Để có căn cứ cho yêu cầu khởi kiện, quý vị cần có chứng cứ chứng minh giao dịch vay tiền giữa các bên.
Tại Điều 94 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: “1. Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử; 2. Vật chứng; 3. Lời khai của đương sự; 4. Lời khai của người làm chứng; 5. Kết luận giám định; 6. Biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ; 7. Kết quả định giá tài sản, thẩm định giá tài sản; 8. Văn bản ghi nhận sự kiện, hành vi pháp lý do người có chức năng lập; 9. Văn bản công chứng, chứng thực; 10. Các nguồn khác mà pháp luật có quy định”.
Như vậy, quý doanh nhân có ghi âm việc thỏa thuận cho vay tiền với người vay và đã chuyển khoản tiền vay nên đoạn ghi âm của quý vị có thể được coi là chứng cứ theo quy định của pháp luật. Khuyến nghị, nên lập vi bằng đoạn ghi âm này và thực hiện sao kê tài khoản ngân hàng nộp kèm với đơn khởi kiện để kiện đòi lại khoản tiền đã cho người vay.
Trên đây là hai trường hợp đã được các luật gia, luật sư, tư vấn viên pháp luật đã hồi đáp thắc mắc của quý doanh nhân, rất mong quý doanh nhân tham khảo, nếu cần hỗ trợ chúng tôi sẵn sàng tham vấn, cử luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho quý doanh nhân.
Viện trưởng Viện IMRIC Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm
